ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ, ΑΛΕΞΗ ΤΣΙΠΡΑ

ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ, ΑΛΕΞΗ ΤΣΙΠΡΑ

ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΜΗΛΙΟΥ

Το βιβλίο του Γιάννη Μηλιού, αποτελεί μια αριστερή, ανατρεπτική ιστορική αφήγηση των τεσσάρων χρόνων της μεγάλης κρίσης στη χώρα μας. Ταυτόχρονα είναι και μια σημαντική συνεισφορά στη στρατηγική του ΣΥΡΙΖΑ για το μέλλον.

Διαβάζοντας κανείς τα άρθρα που περιέχονται στο βιβλίο, αντιλαμβάνεται αμέσως την τεράστια απόσταση ανάμεσα στον τρόπο με τον οποίο αναλύει ο ΣΥΡΙΖΑ την κοινωνική πραγματικότητα και στον ακραιφνώς προπαγανδιστικό τρόπο παρουσίασης της πραγματικότητας από το μνημονιακό στρατόπεδο.

Αυτό το στοιχείο είναι καθοριστικό για τη μέθοδο που ακολουθεί ο Μηλιός. Σκοπός του είναι, αν προσέξετε τα άρθρα του, να καταδείξει αυτή την αντίφαση ανάμεσα στο «τι μας λένε» και τι «πραγματικά εννοούν», και νομίζω ότι πετυχαίνει πολύ καλά αυτό το σκοπό του.

Η αφήγηση του Γιάννη για την κρίση, τις αιτίες της, καθώς και για τις πολιτικές διαχείρισής της είναι δομημένη πάνω στο δίπολο της κυρίαρχης αντίθεσης κεφαλαίου- εργασίας. Αφηγείται τον κοινωνικό και πολιτικό πόλεμο που μαίνεται, αφηγείται τις κοινωνικές συγκρούσεις και τα διακυβεύματα πάνω στη ταξική σύγκρουση των συμφερόντων και, ως εκ τούτου, δεν θεωρεί τη κρίση φυσικό φαινόμενο αλλά «αναμενόμενη» της έντασης των αντιθέσεων.

Είναι ένα βιβλίο από τη σκοπιά των «από κάτω», όπως θα έλεγε και ο Λένιν, που μιλάει και σε θεωρητική αλλά και σε καθημερινή γλώσσα για τα συμφέροντα των «από κάτω».

Το βιβλίο ξεκινάει από την κρίση υπερσυσσώρευσης, την οποία εξηγεί με μαρξιστική γλώσσα. Εξηγεί δηλαδή, ότι το κεφάλαιο είναι μια κοινωνική σχέση αντιφατική και όχι ένα «απόθεμα μέσων παραγωγής» ή μια «ποσότητα χρήματος».

Από αυτήν την εξήγηση εξάλλου προκύπτει και η θέση του ΣΥΡΙΖΑ ότι το ζήτημα δεν είναι «πού θα βρούμε τα λεφτά» αλλά «τι θα κάνουμε με τα λεφτά».

Το βιβλίο μιλάει για την απάντηση που έδωσε στην κρίση το παλιό πολιτικό σύστημα που είναι ακόμη στην εξουσία, απάντηση που έχει αποδειχτεί πια ότι αποτελεί ταυτόχρονα και εμβάθυνση της κρίσης, αυτό που λέμε δηλαδή, ότι είναι ένα φάρμακο το οποίο αντί να κάνει τον ασθενή καλύτερα, τον δηλητηριάζει με σκοπό να τον οδηγήσει στην παράλυση.

Ο Μηλιός δεν ανήκει στη κατηγορία των πολιτών που γοητεύονται από τις θεωρίες συνωμοσίας. Εντούτοις, βαθύς γνώστης και μελετητής του Μαρξισμού, γνωρίζει ότι δεν υπάρχει ισχυρότερη συνωμοσία από τη ροπή του κεφαλαίου, πόσο δε μάλλον του παρασιτικού χρηματιστικού κεφαλάιου, να διευρύνει τα κέρδη του. Συνεπώς, ο Γιάννης δεν είναι από αυτούς που πιστεύουν ότι το μνημόνιο ήταν ένα ατύχημα της ιστορίας μια στοχευμενη στρατηγική επιλογή εντεινόμενης καπιταλιστικής εκμετάλλευσης. Αυτή η στρατηγική είναι που έκανε τη χώρα μας «τόπο διενέργειας ενός τεράστιου βιοπολιτικού πειράματος», όπως πολύ εύστοχα αναφέρεται στο βιβλίο.

Στόχος, όπως πολύ συχνά επισημαίνει σε ομιλίες και άρθρα του ο συγγραφέας: η δημιουργία του Λευκού Κινέζου εργαζόμενου. Δηλαδή του εργαζόμενου που θα ζει στην Ευρώπη, θα είναι Ευρωπαίος αλλά θα μάθει να ζει και να εργάζεται με αμοιβές και σε συνθήκες Ασιατικές. Η ανάλυση του Γιάννη, για τα αίτια της κρίσης προχωρά πέρα από τις γνωστές και προφανείς διαπιστώσεις για τη φοροαποφυγή του μεγάλου κεφαλαίου και αναδεικνύει τον βαθιά ταξικό χαρακτήρα του χρέους, που στην ευρύτερη διάστασή του αποτυπώνει τα αποτελέσματα των ταξικών συμμαχιών του κεφαλαίου με τα κατεξοχήν κοινωνικά του στηρίγματα, τη μεσαία αστική και την παραδοσιακή μικροαστική τάξη. Αλλά, καθώς η κρίση καταστρέφει με ταχύτατους ρυθμούς τα ατομικά ή συλλογικά περιουσιακά στοιχεία που κατέχει η εργατική τάξη και άλλα ευρύτερα κοινωνικά στρώματα, αυτές οι συμμαχίες υπονομεύονται. Η κατασκευή ενός νέου τύπου εργαζόμενου, άλλωστε, προϋποθέτει αφενός μεν «την υποτίμηση της εργασιακής του δύναμης», αφετέρου δε την αποστέρηση των περιουσιακών στοιχείων που κατέχει η εργατική τάξη και η μικροαστική, ή τον φόβο αποστέρησής τους.

Ο Μηλιός εξηγεί, επίσης, πολύ καλά στο βιβλίο του πως ότι γίνεται στο πλαίσιο των μνημονιακών πολιτικών δεν είναι ούτε μονόδρομος, ούτε αυτονόητο, όπως προσπαθούν να πείσουν το λαό όλοι αυτοί που τον περνάνε για κορόιδο. Εξηγεί πως η αποδιάρθρωση των δημόσιων υπηρεσιών, η ιδιωτικοποίηση των πάντων, η μετατροπή του κράτους σε κράτος-επιχείρηση που δε νοιάζεται για τους πολίτες αλλά μόνο για τους ισχυρούς, όλα αυτά αποτελούν μία από τις δυνατές απαντήσεις στην κρίση, και αυτή η απάντηση ευνοεί την ολιγαρχία και πλήττει την πλειοψηφία.

Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο αντιστροφής της προπαγάνδας που βρίσκουμε διαβάζοντας αυτό το βιβλίο είναι η απόδειξη ότι το πολιτικό σύστημα, οι μνημονιακές κυβερνήσεις, όπως και οι δανειστές μας, δεν νοιάζονται καθόλου για το αν θα απαλλαγεί η Ελλάδα από το βραχνά του δημόσιου χρέους.

Αντίθετα, όπως φαίνεται πολύ καθαρά τώρα που μας λένε ότι θα είμαστε για 50 χρόνια δεμένοι με μνημόνια, για να ξεχρεώνουμε ένα χρέος που ποτέ δεν ξεχρεώνεται, αυτό που τους νοιάζει είναι να υπάρχει πάντα το χρέος ως απειλή για να περνάνε εκβιαστικά τα μέτρα λιτότητας. Ίσως αυτό το σημείο να αποτελεί την πιο σημαντική συνεισφορά αυτού του βιβλίου.

Ο Μηλιός αφιερώνει ένα μεγάλος μέρος του βιβλίου του στη διαπραγμάτευση με την τρόικα. Το κάνει αυτό για να ξεκαθαρίσει ότι οι μνημονιακές κυβερνήσεις δεν διαπραγματεύονται στην πραγματικότητα για την ουσία, που είναι η πολιτική λιτότητας και το κοινωνικό μοντέλο ανάπτυξης, αλλά μόνο για το πώς θα εκβιάσουν το λαό για να περάσουν τα μνημονιακά μέτρα. Κάτι που φάνηκε ολοκάθαρα πλέον στο τελευταίο σίριαλ της δήθεν διαπραγμάτευσης.

Δεν εκβίαζε η τρόικα την κυβέρνηση, ούτε η κυβέρνηση τη τρόικα. Από κοινού ψάχνανε να βρουν τον τρόπο ώστε να μαγειρέψουν τα νούμερα και να βγουν και στους δύο. Να χουν και το σκύλο χορτάτο και τη πίτα ακέραιη.

Και μόνο πεινασμένο φυσικά τη μεγάλη πλειοψηφία της κοινωνίας που στενάζει κάτω απ[ο τα μέτρα της σκληρής λιτότητας. Δήθεν διαπραγματεύονται αλλά στη πραγματικότητα από κοινού σχεδιάζουν τη συνέχιση του νεοφιλελευθερισμού, την εμβάθυνσή του, δηλαδή την εμβάθυνση της καταστροφής των πολλών για να συνεχιστεί το πάρτι των λίγων. Και σε αυτό το σημείο ο Γιάννης εξηγεί στο βιβλίο του γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ είναι η μόνη δύναμη που μπορεί να διαπραγματευτεί πραγματικά με την τρόικα. Για τον απλούστατο λόγο ότι ΣΥΡΙΖΑ και τρόικα, ως πολιτικές δυνάμεις (γιατί οι άνθρωποι της τρόικας εξυπηρετούν ένα συγκεκριμένο πολιτικό σχέδιο, δεν είναι «τεχνοκράτες») εξυπηρετούν διαφορετικά, αντιμαχόμενα κοινωνικά συμφέροντα και πολιτικά σχέδια.

Όπως χαρακτηριστικά λέει, τρόικα και μνημονιακές κυβερνήσεις κάθονται από τη μια πλευρά του τραπεζιού και η άλλη πλευρά είναι κενή. Όταν αναλάβει ο ΣΥΡΙΖΑ, θα καθίσει με μεγάλη αυτοπεποίθηση στην άλλη πλευρά του τραπεζιού. Επιτέλους, θα σταματήσει η άλλη πλευρά να είναι άδεια. Και η αυτοπεποίθησή του αυτή θα προέρχεται από την στήριξη που θα έχουμε από την μεγάλη κοινωνική πλειοψηφία, τα συμφέροντα της οποίας η κυβέρνηση κοινωνικής σωτηρίας με κορμό το ΣΥΡΙΖΑ, θα υπηρετεί. Θα είναι μια κυβέρνηση που θα έχει την ενεργή στήριξη του λαού αλλά και των εργαζομένων και των κινημάτων, πέρα από τα σύνορα της χώρας μας. Εκεί ακριβώς βασίζεται όλη η στρατηγική μας για τη διαπραγμάτευση, την οποία σκιαγραφεί ο Μηλιός στο βιβλίο του.

Θα αναφερθώ σε δυο ακόμη σημεία.

Τα ένα είναι η κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία, το άλλο η τρέχουσα πολιτική πάλη και το διακύβευμα των ευρωεκλογών, στο οποίο αναφέρεται ο Γιάννης στο τελευταίο κεφάλαιο. Την κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία θεωρεί ως έναν από τους τέσσερις πυλώνες που θα μπορούσαν να αποτελούν στοιχεία ενός ευρύτερου προγράμματος για μια νέα κοινωνία. Η αριστερά έπεσε στα βαθειά στο ζήτημα αυτό, και προχωρά με γρήγορους ρυθμούς τις επεξεργασίες της στο πεδίο των πρωτοβουλιών αυτοδιαχείρισης και των αλληλέγγυων και συνεργατικών εγχειρημάτων. Στην κατεύθυνση αυτή, τέτοιου είδους αναλύσεις έχουν εξαιρετική σημασία και χρησιμότητα.

Αξίζει επίσης να υπογραμμιστεί η θέση του συγγραφέα οτι η αναστροφή της κρίσης, της υπερχρέωσης και της παραγωγικής αποδιάρθρωσης, και η αποκατάσταση της κοινωνικής συνοχής, δεν είναι ζήτημα μόνο κεντρικής κυβερνητικής πολιτικής. Είναι υπόθεση μιας πλατειάς λαϊκής κινητοποίησης σε όλα τα επίπεδα. Πολύ σωστά ο Μηλιός βάζει το ζήτημα των περιφερειών που θα κερδίσει ο ΣΥΡΙΖΑ στις επερχόμενες αυτοδιοικητικές εκλογές, και το στοίχημα της μετατροπής τους σε πόλους ανάπτυξης συνεταιριστικών εγχειρημάτων και εναλλακτικής οργάνωσης της εργασίας. Πολύ σωστά αναδεικνύει τη μεγάλη σημασία, όχι μόνο σε επίπεδο εντυπώσεων αλλά σε επίπεδο ουσίας, για την επιτυχία μιας νέας αριστερής διακυβέρνησης, που θα έχει η εκλογή αριστερών περιφερειαρχών σε όλη τη χώρα.

Στο τελευταίο κεφάλαιο ο Γιάννης μιλά για τη κρίσιμη μάχη των ευρωεκλογών. Μιλά για το διακύβευμά τους που είναι ιστορικό και κρίσιμο τόσο για την Ελλάδα όσο και για την Ευρώπη. Και δεν είναι άλλο από την υπεράσπιση των δυνάμεων της εργασίας. Εγώ δε θέλω να βρω ευκαιρία να πω και στο βιβλίο του Μηλιού τα ίδια που λέω κάθε φορά για τις ευρωεκλογές και τη κρισιμότητά τους για την Ελλάδα και την Ευρώπη. Ή καλύτερα για τη πορεία προς μια Νέα Ελλάδα σε μια Άλλη Ευρώπη. Αφού στη πραγματικότητα η νίκη της Αριστεράς για πρώτη φορά στην Ελλάδα, θα είναι η αρχή σημαντικών πολιτικών εξελίξεων και ανακατατάξεων προς όφελος των δυνάμεων της εργασίας. Θα είναι σαν η Ελλάδα να δείχνει το δρόμο στους λαούς της Ευρώπης.

Εγώ σήμερα όμως, θέλω να μείνω μόνο στο γεγονός ότι ο Μηλιός με το βιβλίο του, εκτός από το να δίνει απαντήσεις στις εντεινόμενες και συχνά αφελείς ή κακόβουλες κριτικές που διατυπώνονται για την εναλλακτική πρόταση μιας κυβέρνησης της Αριστεράς, νοηματοδοτεί, δίνει πρόσημο ταξικό και βαθιά ιδεολογικό στο χαρακτήρα της πολιτικής μάχης. Με αυτή την έννοια ο Γιάννης είναι δυο φορές χρήσιμος. Ως διανοούμενος αλλά και ως στρατιώτης, ως μαχητής που δίνει τη μάχη ταυτόχρονα στο πεδίο των ιδεών αλλά και στο πεδίο της καθημερινής πολιτικής αντιπαράθεσης. Ίσως έτσι να εξηγείται και η διαρκής επιλογή να δίνει τη μάχη αυτή στη πρώτη γραμμή και να μη προτιμά την αναπαυτική και πιο ήσυχη θέση του πανεπιστημιακού διανοούμενου, του οικονομικού αναλυτή, που από απόσταση δίνει κατευθύνσεις.

Νομίζω ότι και σε αυτή τη μάχη αυτή θα είναι η επιλογή του.

Πράγμα που θεωρώ πολύ σημαντικό και πολύτιμο για όλους μας.

Και για τους αναγνώστες αλλά και για το Κόμμα.

Καλές επιτυχίες και καλούς μας αγώνες.

ΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ 20/03/2014