Φώφη Γεννηματά: Στοχεύουμε στη βιώσιμη ανάπτυξη για τον άνθρωπο και το περιβάλλον

Ομιλία Φώφης Γεννηματά για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη και τη Συνταγματική Αναθεώρηση στο ΤΕΕ
Ευχαριστήσω το Τεχνικό Επιμελητήριο της Ελλάδος και τον Πρόεδρο του για την πρόσκληση. Η πρωτοβουλία σας είναι σημαντική Το Σύνταγμα, η οργάνωση της Πολιτείας μας και το πώς αυτή θα μπορέσει να διαμορφώσει και να εγγυηθεί συνθήκες οικονομικής ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής, είναι πολιτικά ζητήματα που ξεπερνούν τις επιστημονικές προσεγγίσεις και μας αφορούν όλους.
Σήμερα, η συζήτηση για τη συνταγματική αναθεώρηση έχει ξεκινήσει, με σημαντική καθυστέρηση, μετά από μια άγονη και εξω-θεσμική διαδικασία δήθεν διαβούλευσης, η συζήτηση επιτέλους διεξάγεται στη Βουλή.
Είμαστε η πρώτη Παράταξη που μίλησε για την ανάγκη αναθεώρησης. Είπαμε εξ αρχής ότι η χώρα έχει ανάγκη από το οξυγόνο μιας αναθεώρησης. Θα πρέπει να μιλήσουμε για ένα νέο μοντέλο που θα απελευθερώνει το δυναμικό της χώρας, με διατάξεις ωφέλιμες προς την κατεύθυνση της πολιτικής σταθερότητας και της βιώσιμης, δίκαιης αναπτυξιακής προοπτικής.
Δεν θέλουμε η αναθεωρητική διαδικασία να εκφυλισθεί σε αντικείμενο στείρας κομματικής αντιπαράθεσης. Η ευθύνη απέναντι στις επόμενες γενιές από μια αποτυχημένη αναθεωρητική πρωτοβουλία είναι μεγάλη. Ακόμη και σε αυτό το κορυφαίο πολιτειακό ζήτημα, κάποιοι δεν παύουν να προτάσσουν το μικροκομματικό τους συμφέρον. Γι’ αυτό έχουμε κάθε λόγο να αμφισβητούμε τις "καλές προθέσεις" των λοιπών πολιτικών δυνάμεων.
Εμείς εμμένουμε στην ανάγκη ευρύτερων συναινέσεων και συνεννοήσεων. Αυτό άλλωστε απαιτεί το ίδιο το Σύνταγμα. Η ουσιαστική συμμετοχή του Κινήματος Αλλαγής στην αναθεωρητική διαδικασία, με δημιουργική διάθεση και πολιτική υπευθυνότητα δεν σημαίνει "λευκή επιταγή" σε ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ για τη διαμόρφωση της ατζέντας με ιδεοληπτικά στεγανά.

Η αναθεώρηση του Συντάγματος δεν αρκεί από μόνη της για να γυρίσει η χώρα σελίδα και προφανώς το Σύνταγμα δεν έφερε την κρίση αλλά απεδείχθη ότι διατάξεις του έχουν ξεπεραστεί στην πράξη και ακόμα ότι αν είχαν γίνει νωρίτερα αλλαγές θα είχαν αποτραπεί αρκετές δυσάρεστες εξελίξεις.
Η πρόβλεψη του άρθρου 32 του Συντάγματος περί πρόωρης διάλυσης της Βουλής και προσφυγή σε εκλογές σε περίπτωση αδυναμίας συγκέντρωσης της απαιτούμενης αυξημένης πλειοψηφίας για την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας σίγουρα δεν συνέδραμε στη διασφάλιση της πολιτικής σταθερότητας.
Επί πλέον, στο ισχύον Σύνταγμα σήμερα δεν υφίσταται πρόβλεψη περί κατοχύρωσης ενός ελάχιστου ορίου αξιοπρεπούς διαβίωσης, ενός κατωφλιού πέραν του οποίου δεν νοείται αποδυνάμωση κοινωνικών δικαιωμάτων, ακόμη και σε περιπτώσεις έκτακτης δημοσιονομικής ανάγκης.
Κυρίες και Κύριοι,
Είναι σαφές ότι, μέσω της συνταγματικής αναθεώρησης, η Πολιτεία οφείλει να διασφαλίσει στο ύψιστο επίπεδο την αναπτυξιακή προοπτική του τόπου. Πρέπει όλοι μας να δείξουμε υπευθυνότητα και να μη υιοθετήσουμε εύκολες λύσεις, που τελικώς αποβαίνουν εις βάρος των μελλοντικών γενεών. Άλλωστε, για να χρησιμοποιήσω τη γλαφυρή έκφραση του αείμνηστου Καθηγητή Σταύρου Τσακυράκη, ακόμη και αν ονομάσεις το Σύνταγμα "λεφτόδεντρο", εκείνο δεν πρόκειται να παράξει πλούτο και ευημερία.
Η διασφάλιση, λοιπόν, βιώσιμης ανάπτυξης της χώρας είναι το μεγάλο στοίχημα που πρέπει να κερδίσουμε. Με όρους ιστορικής συνέχειας και διαγενεακής δικαιοσύνης: που θα επιτρέπει στους πολίτες του παρόντος να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους, χωρίς να "υποθηκεύουν" τις μελλοντικές γενιές.
Ανάπτυξη στηριγμένη πάνω σε τρεις στέρεους και ισότιμους πυλώνες: Οικονομία - Περιβάλλον - Κοινωνία.
Η ανάπτυξη στην οποία στοχεύουμε, λοιπόν, δεν είναι μόνο οικονομική, δεν αφορά μόνο αριθμούς και οικονομικά στοιχεία, αλλά είναι ανθρωποκεντρική, με περιβαλλοντικές και κοινωνικές πτυχές.

Ας ξεκινήσουμε από την περιβαλλοντική διάσταση της βιώσιμης ανάπτυξης. Το άρθρο 24 του Συντάγματος, ειδικά μετά το 2001, κατοχυρώνει ένα ισχυρό ατομικό δικαίωμα στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, με αναγνωρισμένη πλέον την αρχή της αειφορίας.
Υφίσταται, λοιπόν, η απαραίτητη συνταγματική πρώτη ύλη για τη διασφάλιση του περιβάλλοντος. Ολιγωρίες νομοθετικές στη θέσπιση χωροταξικών πλαισίων, στην κατάρτιση δασικών χαρτών και στην κτηματογράφηση, δημιουργούν σοβαρά προβλήματα για την αναπτυξιακή προοπτική της χώρας. Όμως, το Σύνταγμα δεν φέρει την ευθύνη γι' αυτή την υστέρηση. Χρειάζεται νομοθετική βούληση και αποτελεσματική εφαρμογή των κανόνων από τη Διοίκηση.
Και, φυσικά, δεν πρέπει να παραβλέπουμε τη σπουδαιότητα και τις διεθνείς διαστάσεις της κλιματικής αλλαγής. Είναι βασικός όρος της αειφορίας. Γι' αυτό έχει πολύ μεγάλη σημασία η ανεπιφύλακτη εφαρμογή των διεθνών συνθηκών κατά της κλιματικής αλλαγής από την Ελλάδα.
Η βιώσιμη ανάπτυξη έχει όμως και μια διάσταση κοινωνική. Και εδώ, η Ελλάδα έχει κάνει σημαντικά βήματα προόδου. Με την αναθεώρηση του 2001 πετύχαμε την κατοχύρωση του κοινωνικού κράτους δικαίου. Και θεωρώ ότι αυτό ήταν μία μεγάλη νίκη και κατάκτηση για όλη την Κοινωνία.
Στο Σύνταγμά μας κατοχυρώνονται, πράγματι, πλήθος κοινωνικών δικαιωμάτων, όπως λόγου χάριν το δικαίωμα στην υγεία και στην κοινωνική ασφάλιση, το δικαίωμα στην εργασία. Και αυτό είναι μια πολύ σημαντική θεσμική εγγύηση ώστε να πετύχουμε στην Ελλάδα μια ανάπτυξη βιώσιμη και κοινωνικά δίκαιη.
Η ανάπτυξη με κοινωνικό πρόσημο ενσωματώνει την καινοτομία και την έρευνα, προϋποθέτει την υψηλού επιπέδου εκπαίδευση για όλους (από κρατικά και μη κρατικά πανεπιστήμια). Έχει ως αναγκαίο συνθετικό της την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών, της ελεύθερης ενημέρωσης και συμμετοχής των πολιτών στην πρόοδο.
Βιώσιμη ανάπτυξη για εμάς σημαίνει διεύρυνση του κοινωνικού κεφαλαίου. Ενίσχυση της εμπιστοσύνης, της διαφάνειας, της συμμετοχής. Της Κοινωνικής Πρόνοιας και της έμπρακτης Αλληλεγγύης.
Γι' αυτό κι εμείς προτείνουμε στο Σύνταγμα τη συνταγματική κατοχύρωση ενός εγγυημένου επιπέδου αξιοπρεπούς διαβίωσης.
Στηρίζουμε τον κόσμο της εργασίας, με την πλήρη κατοχύρωση του δικαιώματος της ελεύθερης συλλογικής διαπραγμάτευσης.
Οι δικές μας προτάσεις είναι μελετημένες και με σαφή στόχευση. Δεν ανακυκλώνουν το πρόβλημα. Αποκρούουν την κυβερνητική λογική της φτωχοποίησης και του φιλάνθρωπου Κράτους. Το Κράτος δεν είναι ευαγές ίδρυμα ούτε ερανική επιτροπή. Είναι -οφείλει να είναι- μια σύγχρονη πολιτειακή δομή, με ανθρώπινο πρόσωπο και κοινωνική ευαισθησία. Δίπλα σε όλους τους πολίτες και κυρίως εκείνους που το έχουν περισσότερο ανάγκη. Όχι από ελεημοσύνη, ούτε ως ψηφοθηρία της εκάστοτε Κυβέρνησης. Αλλά ως έμπρακτη απόδειξη ενός Κοινωνικού Κράτους Δικαίου.
Τέλος, όσον αφορά στην οικονομική αναπτυξιακή διάσταση, θεωρώ ότι η συζήτηση πρέπει να επικεντρωθεί στους θεσμούς που εγγυώνται την αναγκαία σταθερότητα και δίνουν ώθηση στην αναπτυξιακή τροχιά της χώρας. Στους επιταχυντές της ανάπτυξης.
Το Κίνημα Αλλαγής έχει διατυπώσει τη δική του ολοκληρωμένη πρόταση για ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο στην Ελλάδα μετά την κρίση. Το "Σχέδιο Ελλάδα" αποτελεί τη δική μας απάντηση στο ερώτημα: Μετά την Κρίση τι; Μετά τα Μνημόνια πώς;
Πιστεύουμε βαθιά στα πλεονεκτήματα του τόπου μας. Στις αστείρευτες παραγωγικές δυνάμεις αυτού του λαού. Δυνάμεις που πρέπει να ενισχυθούν, να απελευθερωθούν, για να δημιουργήσουν ευκαιρίες, θέσεις εργασίας, πλούτο για τους πολλούς και όχι για τους λίγους.
Μιλάμε, δηλαδή, για ένα νέο αναπτυξιακό πρότυπο με σαφή περιφερειακό προσανατολισμό. Γι' αυτό είμαστε η μόνη Παράταξη που φέρνουμε την Αυτοδιοίκηση στο προσκήνιο. Όχι με όρους μηχανιστικής αποκέντρωσης αλλά ουσιαστικής διάχυσης της εξουσίας σε περιφερειακό επίπεδο. Οραματιζόμαστε περιφερειακούς αναπτυξιακούς πόλους σε όλη τη χώρα. Περιφέρειες με αναπτυξιακή ταυτότητα. Αξιώνουμε τη λειτουργική και οικονομική χειραφέτηση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Επιφυλάσσουμε στους Δήμους και στις Περιφέρειες κεντρικό ρόλο στον εθνικό αναπτυξιακό σχεδιασμό, αλλά και στην κοινωνική πολιτική, με μεταφορά αρμοδιοτήτων και αντίστοιχων πόρων.
Κλείνοντας, πιστεύουμε στην ανάγκη μιας ορθολογικής αναθεώρησης. Φυσικά, το τοξικό κλίμα στη δημόσια ζωή, οι συνθήκες τεχνητής πόλωσης που διαμορφώνονται στον δρόμο για τις εκλογές, κάνουν την προσπάθεια συνεννόησης ακόμη δυσκολότερη. Είναι όμως αναγκαίο να προχωρήσει.
Σας ευχαριστώ.