Ομιλία του Προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ, Αλέξη Τσίπρα
στο συνέδριο του Transform Europe!
«Η νεοφιλελεύθερη ατζέντα και η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία»
Φίλες και Φίλοι, Συντρόφισσες και σύντροφοι,
Σας ευχαριστώ για την πρόσκληση που μου απευθύνατε στο πολύ ενδιαφέρον και πολιτικά χρήσιμο διήμερο Συνέδριό σας.
Η σημερινή κρίση της σοσιαλδημοκρατίας είναι ταυτόσημη με τη κρίση της Ευρώπης.
Και:
Ø όσο η σημερινή ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία παραμένει θεατής στο δικό της στρατηγικό – και θα έλεγα και ιστορικό – αδιέξοδο.
Ø όσο εξακολουθεί να απαντά στις σημερινές προκλήσεις με τα συντηρητικά αντανακλαστικά της δεκαετίας του ’90.
Τόσο θα χάνει το βηματισμό της με την Ιστορία. Γιατί οι προκλήσεις της συγκυρίας έχουν αλλάξει πρόσημο. Οι συνέπειες της βαθιάς, πολύπλευρης και ανακυκλούμενης κρίσης επηρεάζουν το εποικοδόμημα. Έχουν ήδη μεταβάλει κοινωνικές στάσεις και πολιτικές στρατηγικές.
Σ’ αυτό το νέο πλαίσιο η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία, για να υπάρξει, θα πρέπει ν’ αλλάξει. Διαφορετικά, θα μετατραπεί σε μικρή, συμπληρωματική δύναμη της νεοφιλελεύθερης δεξιάς. Ακριβώς όπως συμβαίνει στην Ελλάδα με το ΠΑΣΟΚ του κυρίου Βενιζέλου. Η ιστορική και πολιτική απαξίωση του οποίου, μόνον ως παράδειγμα προς αποφυγή θα πρέπει να χρησιμεύσει στους ευρωπαίους σοσιαλδημοκράτες.
Σήμερα, προσαρμογή είναι η ριζοσπαστικοποίηση. Και ριζοσπαστικοποίηση είναι η μετουσίωση σε πολιτικό πρόγραμμα των αντιστάσεων και των αιτημάτων της προοδευτικής κοινωνικής πλειοψηφίας ενάντια στη νεοφιλελεύθερη βαρβαρότητα. Από τους Αγανακτισμένους στην Ισπανία που γέννησαν τους Podemos στην Ισπανία και που στην Ελλάδα έριξαν την κυβέρνηση Παπανδρέου και δυνάμωσαν το ΣΥΡΙΖΑ, τόσο ώστε να απέχει σήμερα μόλις ένα μικρό βήμα από τη διακυβέρνηση της χώρας.
Μέχρι τη μετεξέλιξη του Σιν Φέιν στην Ιρλανδία, από οργάνωση εθνικών αιτημάτων σε ισχυρή και αξιόπιστη πολιτική δύναμη της Αριστεράς – και, μάλιστα, με άμεση προοπτική εξουσίας. Και σήμερα στην Ιταλία. Όπου οι συνεχιζόμενες, μαζικές εκδηλώσεις διαμαρτυρίας, αλλά και η γενική απεργία που προγραμματίζει η GGIL, κατά της λιτότητας και της ανεργίας και για την προστασία των εργασιακών δικαιωμάτων, συνδιαμορφώνουν τις πολιτικές εξελίεξεις και αποδεικνύουν ότι η κοινωνία έχει δύναμη και δυναμική. Με τις αντιστάσεις της αναδεικνύει τα πραγματικά διακυβεύματα και παράγει πολιτικά αποτελέσματα, με ξεκάθαρο προοδευτικό πρόσημο. Φέρνει στο προσκήνιο τη μοναδική εναλλακτική κυβερνητική λύση στη νεοφιλελεύθερη βαρβαρότητα. Με αφετηρία τις χώρες της κρίσης και των Μνημονίων, φέρνει στο προσκήνιο σε όλη την Ευρώπη μια νέα, προγραμματικά ανανεωμένη, ριζοσπαστική, αλλά και ρεαλιστική Αριστερά.
Σε αντίθεση με την μεταπολεμική περίοδο, και με αφετηρία το Νότο της Ευρώπης, σήμερα η νέα ριζοσπαστική Αριστερά μετατρέπεται σε εμβρυουλκό της κοινωνικής και πολιτικής αλλαγής, ελπίζοντας ότι θα ωθήσει και τη σοσιαλδημοκρατία σε απεγκλωβισμό από τη νεοφιλελεύθερη συναίνεση που έλκει τις ρίζες της από τη δεκαετία του ’90 και έχει οδηγήσει την Ευρώπη σε πολλαπλά οικονομικά και κοινωνικά αδιέξοδα και νέες διαιρέσεις.
Η σημερινή σοσιαλδημοκρατία, όχι μόνο δεν ανταποκρίνεται στον ιστορικό της ρόλο, αλλά υποβαστάζει το νεοφιλελευθερισμό. Δηλαδή, την ιδεολογία της λιτότητας και της στασιμότητας, που πνίγει την Ευρώπη,
Το δίλημμα προοπτικής για την Ευρώπη έχει ήδη λάβει διαστάσεις υπαρξιακές: Η Ευρώπη είτε θα είναι δημοκρατική και κοινωνική είτε θα πάψει να υπάρχει. Είναι όμως ταυτόχρονα ένα δίλημμα ζωής και για την ίδια την ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία: Ή θα αλλάξει ή θα αφομειωθεί απο τη νεοφιλελεύθερη κεντροδεξιά, στη προοπτική ενος άγονου και αλληλοσυμπληρωματικού διπολισμού. Αντίστοιχου του Αμερικάνικου μοντέλου Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικάνων. Χωρίς όμως την αντίστοιχη εκπροσώπηση των κοινωνικών συμφερόντων των μεσαίων στρωμάτων και της εργατικής τάξης. Και όταν μια ιστορική πολιτική δύναμη, πάψει να εκπροσωπεί τα κοινωνικά συμφέροντα που ιστορικά εκπροσώπησε, τότε αργά ή γρήγορα αντικαθίσταται απο τις δυνάμεις που μπορούν να τα εκπροσωπήσουν αυθεντικά. Γιατί η πολιτική όπως και η φύση απεχθάνεται τα κενά.
Φίλες και φίλοι,
Η επικείμενη ανάληψη της διακυβέρνησης από τον ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα, θα λειτουργήσει ως κίνητρο για το συνολικό, πολιτικό αναπροσανατολισμό των προοδευτικών και σοσιαλδημοκρατικών δυνάμεων στον ευρωπαϊκό Νότο. Η ακίνητη Ευρώπη της τρόικας και των Μνημονίων σύντομα θα μετακινηθεί σε πιο προοδευτική κατεύθυνση.
Από τη περιφέρεια της Ευρώπης μπορεί να ξεκινήσει η ανατροπή της νεοφιλελεύθερης ηγεμονίας στην Ευρώπη. Στην Ελλάδα με τον ΣΥΡΙΖΑ. Στην Ιρλανδία με το Σιν Φέιν. Στην Ισπανία με τους Podemos και την Ενωμένη Αριστερά. Εδώ, στην Ιταλία, με τον τρόπο που εσείς θα επιλέξετε.
Σ’ αυτή την προσπάθεια η συσπείρωση για την «Άλλη Ευρώπη», μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο. Γιατί η νέα Ευρώπαική Αριστερά αποτελεί τη μόνη αντίρροπη δύναμη στο μερκελισμό. Το πραγματικό αντίπαλο δέος στη σκοτεινή Ευρώπη της λιτότητας και των φαντασμάτων της: Της άκρας και λαϊκιστικής δεξιάς, του νεοναζισμού, της βίας, της μισαλλοδοξίας και του ρατσισμού.
Εμείς μπορούμε ν’ αλλάξουμε την Ευρώπη και θα την αλλάξουμε. Μπορούμε και θα μετακινήσουμε σε προοδευτική κατεύθυνση την ακίνητη Ευρώπη της τρόικας και των Μνημονίων. Στην κατεύθυνση αυτή, επιθυμούμε τη ριζοσπαστική προσαρμογή της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας στη νέα κοινωνική πραγματικότητα που διαμόρφωσε η νεοφιλελεύθερη διαχείριση της κρίσης. Ανακτώντας τα πιο προοδευτικά και ριζοσπαστικά στοιχεία από το μεταπολεμικό της παρελθόν.
Δεν γνωρίζουμε, βέβαια, αν η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία μπορεί να αλλάξει, εγκαταλείποντας το νεοφιλελευθερισμό. Εμείς, αν και δεν ανήκουμε σ’ αυτήν την παράδοση, το ευχόμαστε. Γιατί η αλλαγή στην Ευρώπη χρειάζεται ευρύτατες συμμαχίες.
Φίλες και Φίλοι,
Ο νεοφιλελευθερισμός και η λιτότητα έχουν εξαντλήσει την Ευρώπη. Την έχουν οδηγήσει σε οριακό σημείο κρίσιμων επιλογών. Η πρώτη επιλογή είναι να συνεχίσει στον ίδιο αδιέξοδο δρόμο.
Ø Στη συνεχή ταλάντωση ανάμεσα στην ύφεση και τη στασιμότητα.
Ø Στην υψηλή ανεργία και την επισφαλή και χαμηλά αμειβόμενη εργασία.
Ø Στον αποπληθωρισμό και την ανατροφοδότηση του δημόσιου χρέους.
Ø Στην εξουδετέρωση της δημοσιονομικής πολιτικής ως εργαλείου για την ανάκαμψη της οικονομίας με την ενίσχυση της εσωτερικής ζήτησης.
Ø Στον περιορισμό της νομισματικής πολιτικής σε μονεταριστικό ρόλο. Δηλαδή, στον έλεγχο της προσφοράς χρήματος για τη διατήρηση του πληθωρισμού σε χαμηλό επίπεδο, χωρίς τη δυνατότητα να λειτουργήσει ως δανειστής ύστατης καταφυγής.
Ø Στο φορολογικό ανταγωνισμό και την ανοχή σε φορολογικές μαύρες τρύπες στην καρδιά της Ευρώπης, όπως αυτή του Λουξεμβούργου.
Ø Στη διαίρεση της Ευρώπης από ένα «τείχος του χρήματος» ανάμεσα στο Βορρά των πλεονασματικών χωρών που δανείζουν και το Νότο των υπερχρεωμένων χωρών που δανείζονται.
Ø Στην έλλειψη πολιτικής βούλησης για μακροοικονομική εξισορρόπηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο, έτσι ώστε η ισχυρότερη οικονομία να αναλάβει το ρόλο της «ατμομηχανής».
Ø Στην απουσία ευρωπαϊκού αναπτυξιακού σχεδίου για την πραγματική διάσωση των υπερχρεωμένων οικονομιών, τη συλλογική και οριστική έξοδο από την κρίση και τη βιώσιμη ανάκαμψη και ανάπτυξη.
Η σημερινή Ελλάδα με την παταγώδη κατάρευση του προγράμματος του μνημονίου, συνοψίζει την απόλυτη αποτυχία της νεοφιλελεύθερης στρατηγικής της «εσωτερικής υποτίμησης».
Μιας στρατηγικής που:
§ Εφαρμόστηκε για να αναχαιτίσει την υπερχρέωση της χώρας, αλλά, αντί γι’ αυτό, την επιδείνωσε: αύξησε το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ απ ό 127,1% το 2009 σε 175,5% το 2013.
§ Εφαρμόστηκε για να επανασυνδέσει τη χώρα με τις αγορές, αλλά, αντί γι’ αυτό την οδηγεί σ’ ένα ακόμα δάνειο με νέο Μνημόνιο λιτότητας, ανεξάρτητα από την τελική ονομασία του – που είναι και το μόνο που διαπραγματεύεται η κυβέρνηση Σαμαρά, προσπαθώντας να κοροϊδέψει όσο και όσους μπορεί. Και αυτό διότι, όσο το χρέος δεν απομειώνεται με αξιόπιστο, βιώσιμο και οριστικό τρόπο, τόσο θα αναβάλλεται η βιώσιμη έξοδος στις αγορές.
§ Εφαρμόστηκε για να οδηγήσει στην ανάπτυξη μέσω εξαγωγών, παρά το γεγονός ότι η Ευρωζώνη κινείται ανάμεσα στην ύφεση και τη στασιμότητα. Και έτσι ούτε αυτό το στόχο πέτυχε.
Παράλληλα, η πολιτική των Μνημονίων γέννησε έναν ιδιόμορφο τρίτο κόσμο των ανισοτήτων, της φτώχειας και των αποκλεισμών. Απέτυχε να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση. Προκάλεσε μια πρωτοφανή κοινωνική κρίση.
Ø Το 2014, το πλουσιότερο 10% των Ελλήνων πολιτών κατέχει το 56,1% του πλούτου. Αυτό το ίδιο πλουσιότερο 10%, το 2000 κατείχε το 54,8% του πλούτου και το 2007 το 48,6%.
Ø Το ποσοστό των ανθρώπων που ζουν στο όριο της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού ανέβηκε από 28,1% το 2008 σε 35,7% το 2013. Πρόκειται για 3,9 εκατ. ανθρώπους – σχεδόν 900000 περισσότεροι από το 2008. Η Ελλάδα είναι πλέον η τρίτη ανάμεσα στις 28 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με το υψηλότερο ποσοστό πληθυσμού σε συνθήκες φτώχειας, μετά τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία.
Ø Παράλληλα, η επίσημα καταγεγραμμένη ανεργία είναι η υψηλότερη στην Ένωση, με ποσοστό 26,4% και η ανεργία των νέων είναι η δεύτερη μεγαλύτερη, μετά την Ισπανία, με ποσοστό 50,7%. Μια χαμένη γενιά είναι ένα από τα πιο οδυνηρά αποτελέσματα της μόνιμης λιτότητας.
Αν λοιπόν από κάτι σήμερα η Ευρώπη κινδυνεύει δεν είναι απο την άνοδο των νέων αριστερών δυνάμεων που επιθυμούν να διακόψουν τα αποτυχημένα προγράμματα της λιτότητας. Η Ευρώπη κινδυνεύει από τη συνέχιση της πολιτικής της λιτότητας. Κινδυνεύει, για παράδειγμα, από το βάρος του δημόσιου χρέους της Ιταλίας, της τάξης των €2,2 τρις. Ένα χρέος που το κάνει ακόμη πιο βαρύ η ύφεση σε συνδυασμό με τα πρώτα σημάδια του αποπληθωρισμού. Και όταν το δημόσιο χρέος ενός κράτους-μέλους της Ευρωζώνης κινείται προς τα €3 τρις είναι αυτοκτονικός δογματισμός το να προσπαθείς, με περικοπές και φόρους, να τηρείς το 3% στο δημοσιονομικό έλλειμμα, αποτρέποντας έτσι την ανάπτυξη. Είναι παράλογο να τροφοδοτείς έτσι το χρέος που, κατά τ’ άλλα, επιδιώκεις να μειώσεις.
Φίλες και φίλοι,
Σ’ αυτό το πλαίσιο εγγράφεται το τρίπτυχο προοδευτικών, ρεαλιστικών και άμεσα εφαρμόσιμων προτάσεων που προωθεί ο ΣΥΡΙΖΑ για να αλλάξει η Ευρώπη δρόμο. Για να πορευτεί με ισόρροπη και βιώσιμη ανάπτυξη, κοινωνική δικαιοσύνη, νέες και ποιοτικές θέσεις εργασίας, οικολογική εγρήγορση.
ü Άμεσος τερματισμός της λιτότητας, έτσι ώστε να απενεργοποιηθεί ο μηχανισμός ανατροφοδότησης της ύφεσης και της υπερχρέωσης. Γιατί ακόμα και αν μειώναμε την ονομαστική αξία του χρέους στο ελάχιστο, εάν συνεχίζαμε τη λιτότητα, το πρόβλημα του υψηλού δημόσιου χρέους ως ποσοστού του ΑΕΠ θα επανεμφανιζόταν.
ü «Ευρωπαϊκή Διάκεψη για το Χρέος» για την οργανωμένη αναδιάρθρωση των χρεών της Ευρωζώνης, κατά το προηγούμενο της Διάσκεψης του Λονδίνου για το Χρέος.
Η Γερμανία δεν έχει ούτε το ηθικό ούτε το ιστορικό δικαίωμα να αρνείται σήμερα στην Ευρώπη αυτό που η Ευρώπη με γενναιοδωρία και ενόραση της προσέφερε το 1953.
ü «Ευρωπαϊκό New Deal», με αυτοτελή και ισχυρή ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, με την εμπλοκή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Με άμεσες, δημόσιες επενδύσεις στις κοινωνικές υποδομές. Την υγεία και την παιδεία. Τα μεταφορικά δίκτυα και τις νέες τεχνολογίες. Την έρευνα και την ανάπτυξη.
Φίλες και Φίλοι,
Όπως γνωρίζετε, η Ελλάδα βρίσκεται ήδη στο κατώφλι μιας ιστορικής πολιτικής αλλαγής. Σύντομα ο ΣΥΡΙΖΑ θα κληθεί να αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας. Σ’ αυτό το πλαίσιο, από τώρα, επιδιώκουμε τη συνεργασία κυβερνήσεων, αλλά και πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων, ξεκινώντας από τον ευρωπαϊκό Νότο. Μια τέτοια συνεργασία θα αξιοποιήσει τη θετική δυναμική η οποία θα αναπτυχθεί με τη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ. Η ιστορική τομή στην Ευρώπη, με Κυβέρνηση Αριστεράς στην Ελλάδα, θα ξεσηκώσει έναν άνεμο ελπίδας και ανατροπής σε όλο τον ευρωπαϊκό Νότο. Θα κινητοποιήσει τις δυνάμεις της προόδου και της κοινωνικής συνοχής σε όλη την Ευρώπη. Άλλωστε η αλλαγή πορείας για την Ευρώπη αποτελεί ιστορική αναγκαιότητα. Η εξελισόμενη μετάσταση της κρίσης από την περιφέρεια της Ευρωζώνης στον πυρήνα της απαιτεί συλλογικές και ριζοσπαστικές λύσεις. Αν εργαστούμε μαζί, μπορούμε να μετατοπίσουμε τους πολιτικούς συσχετισμούς στην Ευρώπη σε προοδευτική κατεύθυνση, προς όφελος των λαών της.
ΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ 16/11/2014