Ομιλία Υπουργού Εσωτερικών κ. Κωνσταντίνου Ιωάννου στην 41η Ετήσια Γενική Συνέλευση της Ένωσης Δήμων Κύπρου
Αποτελεί τιμή για μένα η πρόσκληση του Προέδρου της Ένωσης Δήμων για να παραστώ σήμερα στη Γενική Συνέλευση της Ένωσης και να απευθυνθώ στους παρευρισκόμενους. Η 41η Ετήσια Γενική Συνέλευση είναι η τελευταία που πραγματοποιείται με το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο λειτουργίας, εφόσον σε λιγότερο από οκτώ μήνες, από την 1η Ιουλίου 2024, εισερχόμαστε πλέον σε νέα εποχή λειτουργίας των Τοπικών Αρχών στην Κύπρο.
Μαζί με τις Τοπικές Αρχές, μετεξελίσσεται και η Ένωση Δήμων σε νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου, με θεσμοθετημένο ρόλο ανώτατου οργάνου εκπροσώπησης των Δήμων σε εθνικό, και διεθνές επίπεδο, στη διαβούλευση με το κεντρικό κράτος για σημαντικά θέματα που απασχολούν τους Δήμους, όπως η κατανομή της κρατικής χορηγίας, καθώς επίσης αναλαμβάνει διά νόμου συντονιστικό ρόλο στην εκπαίδευση και την κατάρτιση των αιρετών και των στελεχών των Δήμων.
Έχουμε μπει στη τελική ευθεία μιας μαραθώνιας διαδρομής, η οποία παρουσίασε και παρουσιάζει σημαντικές προκλήσεις. Γίνεται όμως για έναν πολύ σημαντικό σκοπό, ο οποίος θα πρέπει να είναι και αδιαπραγμάτευτος: τη δημιουργία βιώσιμων και αποδοτικότερων Δήμων, οι οποίοι θα είναι σε θέση να παρέχουν ποιοτικές και πιο αποτελεσματικές υπηρεσίες προς τους πολίτες, στο τοπικό επίπεδο.
Όσο λοιπόν πλησιάζουμε προς το τέλος αυτή της πορείας, που σηματοδοτεί παράλληλα και την αφετηρία της νέας εποχής στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, οι διεργασίες γίνονται όλο και πιο έντονες και οι ενέργειες όλων των μερών είναι πιο στοχευμένες και συγκεκριμένες. Έχουμε μπει πλέον στις λεπτομέρειες της πρακτικής εφαρμογής και αυτές αφορούν την ολοκλήρωση οργανογραμμάτων για τη νέα δομή των Δήμων, τον επανακαθορισμό των κλιμάκων για τις ανώτατες θέσεις, την ετοιμασία νέων προτύπων προϋπολογισμού, του νέου τρόπου κατανομής της κρατικής χορηγίας, της ετοιμασίας νέων Κανονισμών λειτουργίας, καθώς και Κανονισμών που ρυθμίζουν θέματα προσωπικού, νέων σχεδίων υπηρεσίας, καθώς και της ετοιμασίας του μεγαλεπήβολου έργου, το βάρος του οποίου σηκώνει η Ένωση Δήμων για τη δημιουργία ενός ενιαίου πληροφοριακού συστήματος για όλους τους Δήμους, που θα υποστηρίζει όλες τις λειτουργίες του σύγχρονου Δήμου.
Όπως κάθε μεγάλη μεταρρύθμιση έτσι και αυτή παρουσιάζει σημαντικές προκλήσεις. Γνωρίζουμε ότι πιθανόν να υπάρξουν προβλήματα στην πορεία και είμαστε εδώ για να τα αντιμετωπίσουμε και να βοηθήσουμε τις τοπικές Αρχές να τα ξεπεράσουν. Από πλευράς του Υπουργείου, προετοιμαζόμαστε όσο καλύτερα μπορούμε και για αυτό έχει ετοιμαστεί και ένας οδικός χάρτης τον οποίο ακολουθούμε για σκοπούς συντονισμού όλων των απαιτούμενων ενεργειών. Την ίδια στιγμή όμως θα πρέπει να τονίσω ότι η μεταρρύθμιση αφορά πρώτιστα τους ίδιους τους Δήμους και ο ρόλος του Υπουργείου είναι κυρίως συντονιστικός. Επομένως, είναι πολύ σημαντικό να δοθεί η απαραίτητη έμφαση και να υπάρξει η αντίστοιχη ανταπόκριση από πλευράς των ίδιων των Δήμων ώστε έγκαιρα να αντιμετωπιστούν όλα τα προβλήματα που ενδεχομένως να προκύψουν στην πρακτική εφαρμογή της μεταρρύθμισης.
Στέκομαι ειδικά στο θέμα του νέου πληροφοριακού συστήματος «ΕΥΑΓΟΡΑΣ», σημειώνοντας ότι τυγχάνουμε τακτικής ενημέρωσης από την Ένωση Δήμων σχετικά με την πορεία ανάπτυξης του συστήματος, εφόσον αυτό το θέμα αποτελεί μια από τις κύριες ανησυχίες του Υπουργείου σε σχέση με τη μεταρρύθμιση. Απευθύνω με την ευκαιρία αυτή, θερμή παράκληση προς όλους τους Δήμους, όπως διαθέσουν το αναγκαίο προσωπικό και τον χρόνο που απαιτείται για να συνδράμουν την Ένωση Δήμων προς την υλοποίηση του τόσο σημαντικού αυτού έργου.
Επιπλέον, σημαντική πρόκληση αποτελεί η σύσταση και λειτουργία των Επαρχιακών Οργανισμών Αυτοδιοίκησης, και ειδικότερα η ομαλή μεταφορά της αρμοδιότητας για την αδειοδότηση της ανάπτυξης στους Οργανισμούς αυτούς. Ορισμένες Επαρχίες έχουν προχωρήσει σε μεγάλο βαθμό σε σχέση με την απαιτούμενη προεργασία, ενώ κάποιες άλλες παρουσιάζουν καθυστερήσεις σε συγκεκριμένα θέματα. Εμείς ως συντονιστικός φορέας υποστηρίζουμε τις προσπάθειες ώστε να μπορέσουν όλοι να ακολουθήσουν τα χρονοδιαγράμματα υλοποίησης. Σε αυτό το πλαίσιο, πραγματοποιήθηκαν περιφερειακές ενημερωτικές συναντήσεις, αλλά και επί μέρους συναντήσεις με κάθε Δήμο για συζήτηση του οργανογράμματος και των υπόλοιπων θεμάτων που αφορούν τους Οργανισμούς.
Εντούτοις, η προσπάθεια για την επιτυχή ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης, απαιτεί την αφοσίωση και επίπονη προσπάθεια όλων των εμπλεκόμενων μερών.
Όπως αναμενόταν, στην πορεία της προετοιμασίας έχουν εντοπιστεί διάφορα σημεία της νέας νομοθεσίας, τα οποία χρήζουν τροποποίησης, ώστε ο νόμος να καταστεί πρακτικά πιο λειτουργικός. Για τον σκοπό αυτό, το Υπουργείο Εσωτερικών, πέραν των νομοσχεδίων που κατέθεσε τον περασμένο Μάιο και αφορούσαν κυρίως εκλογικές ρυθμίσεις και τα οποία ψηφίστηκαν σε νόμους τον Ιούλιο από τη Βουλή, ετοιμάζει τρία νέα τροποποιητικά νομοσχέδια, έχοντας υπόψη και τις κατά καιρούς επισημάνσεις και εισηγήσεις των Δήμων και της Ένωσης Δήμων. Το νομοσχέδιο που αφορά στους Δήμους, θα σας δοθεί για ενημέρωση πριν κατατεθεί στο Υπουργικό Συμβούλιο.
Όλες αυτές οι ενέργειες έχουν ορίζοντα ολοκλήρωσης το πρώτο τρίμηνο του 2024, ώστε να δοθεί ένα ικανοποιητικό διάστημα πριν από τη διεξαγωγή των εκλογών στις 9 Ιουνίου 2024, για έγκαιρη διαχείριση πρόσθετών θεμάτων που ενδεχομένως να ανακύψουν κατά το τελευταίο διάστημα. Το Υπουργείο Εσωτερικών και η Κεντρική Συμβουλευτική Επιτροπή παρακολουθούν στενά την πρόοδο των εργασιών και η αρμόδια Διεύθυνση του Υπουργείου εργάζεται εντατικά προς τον σκοπό αυτό, πάντοτε σε στενή και συνεχή συνεργασία με την Ένωση Δήμων.
Σε αυτό το σημείο, επιθυμώ για ακόμα μια φορά επιθυμώ να ευχαριστήσω, τόσο τον Πρόεδρο της Ένωσης Δήμων όσο και τα υπόλοιπα μέλη, αλλά και τον Γραμματέα της, για την συνεχή στήριξή τους και τις προσπάθειες που καταβάλλουν σε αυτή την τόσο κρίσιμη μεταβατική περίοδο, η οποία θα πρέπει να συνεχιστεί απρόσκοπτα, μέχρι την τελική επίτευξη του στόχου.
Την ίδια ώρα, το Υπουργείο Εσωτερικών, αξιοποιώντας τους πόρους του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, υλοποιεί σε συνεργασία με τις Ενώσεις Δήμων και Κοινοτήτων, έργο διάρκειας 30 μηνών, με συνολικό προϋπολογισμό €840.000, με ανάδοχο το Συμβούλιο της Ευρώπης, με τίτλο «Ενδυναμώνοντας τη μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Κύπρο». Το έργο, περιλαμβάνει αναγνώριση των αναγκών μάθησης, επικαιροποίηση της εθνικής στρατηγικής για την κατάρτιση των Τοπικών Αρχών και ενέργειες εκπαίδευσης και κατάρτισης των αιρετών και υπαλλήλων των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Δήμων και Κοινοτήτων) σε συγκεκριμένες θεματικές ενότητες. Οι θεματικές αυτές έχουν καθοριστεί με βάση εκπαιδευτικά εργαλεία που διαθέτει το Κέντρο Εμπειρογνωμοσύνης για την Καλή Διακυβέρνηση του Συμβουλίου της Ευρώπης. Ήδη οι πρώτες εκπαιδεύσεις ξεκίνησαν τον περασμένο μήνα από τη Λεμεσό με μεγάλη συμμετοχή από τις Τοπικές Αρχές και συνεχίζονται στους επόμενους μήνες. Απώτερος στόχος του έργου είναι η βελτίωση της ικανότητας των Τοπικών Αρχών στην Κύπρο, να λειτουργούν σύμφωνα με τις αρχές του Ευρωπαϊκού Χάρτη Τοπικής Αυτοδιοίκησης του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Εκτός από τη μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, μέσω του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το Υπουργείο Εσωτερικών υλοποιεί σειρά άλλων έργων και μεταρρυθμίσεων, οι οποίες αφορούν κυρίως, στην επίτευξη του στόχου προώθησης ισόρροπης βιώσιμης περιφερειακής ανάπτυξης και αναβάθμισης της ποιότητας υπηρεσιών στους πολίτες και επιχειρήσεις. Πρόκειται για επτά δράσεις (έργα και μεταρρυθμίσεις) στο πλαίσιο των αξόνων πολιτικής που αφορούν στη δημόσια υγεία και πολιτική προστασία, στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας και της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας και στην πορεία προς μια ψηφιακή εποχή.
Πέραν αυτών, σε συνέργεια και συμπληρωματικότητα με τα Ταμεία Πολιτικής Συνοχής της περιόδου 2021-2027 και τις εθνικές μας στρατηγικές, το Υπουργείο Εσωτερικών υλοποιεί δράσεις που αφορούν ανάμεσα σε άλλα την Ολοκληρωμένη Χωρική Ανάπτυξη και Αναζωογόνηση Αστικών Κέντρων, καθώς επίσης την Αναζωογόνηση του Κέντρου Λευκωσίας και αναπτυξιακά έργα σε Δήμους και Κοινότητες. Ιδιαίτερα για την περίοδο 2023-2025, το συνολικό κόστος των έργων που προωθούνται σε Δήμους και Κοινότητες σε όλη την επικράτεια της χώρας από τον Προϋπολογισμό του Υπουργείο Εσωτερικών, θα ανέλθει στα €632 εκατομμύρια με τις δαπάνες να κατανέμονται σε €325 εκατομμύρια στις αστικές περιοχές, €236 εκατομμύρια στις αγροτικές περιοχές και €71 εκατομμύρια στις περιαστικές περιοχές.
Θέλοντας να μεγιστοποιήσουμε την υλοποίηση σημαντικών αναπτυξιακών έργων και έργων υποδομής, υιοθετήσαμε μια νέα στρατηγική η οποία διαλαμβάνει την ανάθεση αριθμού έργων σε εκείνες τις αρχές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Δήμους ή και Κοινότητες που δηλώνουν ετοιμότητα να αναλάβουν στη βάση συγκεκριμένων διαδικασιών τον σχεδιασμό, την προσφοροδότηση αλλά και την κατασκευή έργων.
Κυρίες και Κύριοι,
Τα όσα αναφέρθηκαν σήμερα είναι ενδεικτικά της βούλησης της Κυβέρνησης να προχωρήσει με αποφασιστικότητα στην υλοποίηση της μεγάλης αυτής μεταρρύθμισης, ώστε να παραδώσουμε στους συμπολίτες μας μια Τοπική Αυτοδιοίκηση αντάξια των προσδοκιών τους. Είμαστε πεπεισμένοι ότι το μεγαλεπήβολο αυτό εγχείρημα θα στεφθεί με απόλυτη επιτυχία, προσφέροντας στους πολίτες ποιοτικότερες υπηρεσίες που θα βελτιώσουν την καθημερινότητά τους. Χαίρομαι που σε αυτό το ταξίδι προς τη σπουδαία αυτή αλλαγή, συμπορευόμαστε με όλους εσάς, τους τοπικούς άρχοντες. Για αυτό και είμαι βέβαιος ότι η επιτυχία τους εγχειρήματος είναι δεδομένη.
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας και εύχομαι κάθε επιτυχία στις εργασίες της Γενικής σας Συνέλευσης.