Χαιρετισμός της Υπουργού Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως κας Άννας Κουκκίδη-Προκοπίου στο Ευρωπαϊκό Πολιτικό Συνέδριο για την ενεργό, υγιή και αξιοπρεπή γήρανση
Αισθάνομαι ιδιαίτερη χαρά και τιμή που συμμετέχω ως ομιλήτρια στο σημερινό Ευρωπαϊκό Πολιτικό Συνέδριο για την ενεργό, υγιή και αξιοπρεπή γήρανση. Η αξιοπρεπής γήρανση και τα ανθρώπινα δικαιώματα αποτελούν ζητήματα θεμελιώδους σημασίας και θα πρέπει να τοποθετούνται ψηλά στην ατζέντα των πολιτικών προτεραιοτήτων κάθε σύγχρονου ευρωπαϊκού κράτους.
Αποδεδειγμένα η γήρανση του πληθυσμού αποτελεί μία εκ των σημαντικότερων κοινωνικών και οικονομικών προκλήσεων του 21ου αιώνα για τις ευρωπαϊκές και όχι μόνο κοινωνίες.
Από επίσημες στατιστικές του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών καταδεικνύεται ότι μέχρι το 2030 οι πολίτες άνω των 60 ετών θα αγγίζουν το 20% του παγκόσμιου πληθυσμού, ενώ μέχρι το 2050 ο αριθμός θα φθάσει τα 2,1 δισεκατομμύρια.
Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο διάστημα από το 2005 έως το 2015, η αναλογία των ηλικιωμένων προσώπων ηλικίας 80 ετών και άνω στον συνολικό πληθυσμό των χωρών μελών αυξήθηκε από 4% σε 5,3%, δηλαδή ένα άτομο στα 20. Οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι ο αριθμός των ατόμων ηλικίας 60 ετών και άνω θα διπλασιαστεί έως το 2025 και μέσα σε περισσότερο από 30 χρόνια θα ξεπεράσει τα 2 δισεκατομμύρια ανθρώπους.
Σύμφωνα με την Παγκόσμια Έκθεση για τη Γήρανση του 2015, η αύξηση των ατόμων που ανήκουν στην τρίτη ηλικία οφείλεται στη μείωση της θνησιμότητας, με παράλληλη αύξηση του προσδόκιμου ζωής, καθώς και στη μείωση των γεννήσεων, γεγονός που οδηγεί σε αύξηση του αριθμού των ενηλίκων και των ηλικιωμένων σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Κυρίες και κύριοι,
Η γήρανση αποτελεί μια φυσική εξελικτική διαδικασία, η οποία αφορά όλες και όλους. Πρόκειται στην ουσία για μία αναπόδραστη βιολογική πραγματικότητα, η οποία ολοκληρώνει τον κύκλο της ανθρώπινης ζωής και αξίζει της αμέριστης προσοχής και σεβασμού μας.
Συχνά, η περίοδος της γήρανσης είναι συνυφασμένη με παγιωμένα στερεότυπα και παρωχημένες αντιλήψεις, δημιουργώντας πολλαπλά προβλήματα και προκλήσεις, όπως ο ηλικιακός διαχωρισμός και αποκλεισμός, η παραμέληση, η κακοποίηση, η βία, η οικονομική εκμετάλλευση και η περιθωριοποίηση είναι μόνο μερικές από τις οδυνηρές πραγματικότητες που καλούνται ν’ αντιμετωπίσουν οι ηλικιωμένοι ανά την υφήλιο.
Την ίδια στιγμή, οι ηλικιωμένοι αντιμετωπίζουν διακρίσεις σε ό,τι αφορά την προσβασιμότητα σε υπηρεσίες υγείας, ασφάλισης, τραπεζικών διευκολύνσεων, ενώ σε πάμπολλες περιπτώσεις πλήττονται εντονότερα και δυσμενέστερα από τη φτώχεια, τον ρατσισμό και τον κοινωνικό αποκλεισμό. Δυστυχώς ο κοινωνικός και ηλικιακός ρατσισμός με τον οποίο έρχονται συχνά αντιμέτωποι οι ηλικιωμένοι καθιστά σε πολλές περιπτώσεις αόρατες και αμελητέες τις βαθύτερες ανάγκες, τις ανησυχίες και τις επιθυμίες τους.
Στην Κύπρο, σύμφωνα με δημογραφικές στατιστικές του 2019, το ποσοστό των ατόμων 65 ετών και άνω ανέρχεται στο 16,3% του συνολικού πληθυσμού, με διαρκώς αυξητικές τάσεις, ενώ υπολογίζεται ότι το προσδόκιμο ζωής είναι 84,7 έτη για τις γυναίκες και 80,3 για τους άντρες.
Κυρίες και κύριοι,
Οι ηλικιωμένοι αποτελούν μια ευάλωτη κοινωνική ομάδα που χρειάζεται τη συνεχή στήριξη της πολιτείας και της κοινωνίας ευρύτερα. Είναι κοινή η πεποίθηση ότι όλοι ανεξαιρέτως οι ηλικιωμένοι, άντρες και γυναίκες, έχουν δικαίωμα πρόσβασης σε ποιοτικές, κατάλληλες και ασφαλείς συνθήκες ζωής και διαβίωσης. Τούτο θα διευκολύνει συνακόλουθα την ισότιμη και ανεμπόδιστη πρόσβασή τους σε και οικονομικά προσιτές και υψηλής ποιότητας υπηρεσίες μακροχρόνιας φροντίδας, σε προγράμματα δημιουργικής απασχόλησης και επαναδραστηριοποίησης, καθώς και σε σειρά άλλων κοινωνικών παροχών και ωφελημάτων.
Κυρίες και κύριοι,
Είναι με ιδιαίτερη ικανοποίηση που εκφράζω από αυτό το βήμα την αποφασιστικότητα της παρούσας Κυβέρνησης να αντικρίσει τα ζητήματα που αφορούν τη γήρανση του πληθυσμού στο πλαίσιο μιας συνεκτικής και ολοκληρωμένης πολιτικής. Πολύ πρόσφατα, το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε την ανάπτυξη της πρώτης Εθνικής Στρατηγικής και του αντίστοιχου Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Τρίτη Ηλικία και την Ενεργό Γήρανση.
Στόχος είναι η συντονισμένη ανάπτυξη και προώθηση δράσεων και πολιτικών που αφορούν στην ποιοτική διαβίωση των ηλικιωμένων, τη συμπερίληψή τους στο κοινωνικό σύνολο, την ενεργό και υγιή γήρανση, τη διά βίου μάθηση και τη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους.
Ως αρμόδια Υπουργός για θέματα έμφυλης ισότητας, έμφυλης βίας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων διαβεβαιώνω από αυτό εδώ το βήμα ότι προωθούμε συντονισμένες δράσεις, μέτρα και πολιτικές που αποσκοπούν στην καλλιέργεια και εμπέδωση κουλτούρας ισότητας και σεβασμού στα αναφαίρετα ανθρώπινα δικαιώματα. Στο πλαίσιο αυτό καταρτίσαμε και προωθούμε την υλοποίηση της πρώτης Εθνικής Στρατηγικής για την Προστασία και Προαγωγή των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, με ιδιαίτερη εστίαση στην προστασία και τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τη συμμόρφωση με ευρωπαϊκές και διεθνείς Συστάσεις και την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της κοινωνίας των πολιτών γύρω από τα ευαίσθητα αυτά ζητήματα.
Την ίδια στιγμή, έχουμε προχωρήσει στη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου νομοθετικού και θεσμικού πλαισίου για πρόληψη και αντιμετώπιση κάθε μορφής έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας, χωρίς καμία απολύτως διάκριση στη βάση του φύλου, της ηλικίας, της κατάστασης υγείας, της αναπηρίας ή άλλου χαρακτηριστικού. Παράλληλα, έχουμε συστήσει τον Εθνικό Συντονιστικό Φορέα για την Πρόληψη και Καταπολέμηση όλων των μορφών έμφυλης βίας, ο οποίος προωθεί μέτρα και δράσεις προς εξάλειψη του ντροπιαστικού αυτού φαινομένου.
Κυρίες και κύριοι,
Το σημερινό Συνέδριο αποτελεί μοναδική ευκαιρία για να αναπτυχθεί μία ειλικρινής και ανοικτή συζήτηση γύρω από τις διαρκείς προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ηλικιωμένοι στην Κύπρο και την Ευρώπη, μακριά από προκαταλήψεις και κοντόφθαλμες προσεγγίσεις.
Σε μια εποχή που η γήρανση του πληθυσμού προχωρεί με αλματώδεις ρυθμούς, η θωράκιση της τρίτης ηλικίας και η αποτελεσματική διαχείριση των αναγκών και των πραγματικοτήτων της προβάλλει ως άμεση και επιτακτική αναγκαιότητα.
Είναι ασφαλώς ιδιαίτερα ελπιδοφόρο το γεγονός ότι αποτελεί κοινή επιδίωξη η δημιουργία μίας συμπεριληπτικής κοινωνίας, η οποία θα προάγει τον καθολικό σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα όλων των ανθρώπων ξεχωριστά, περιλαμβανομένων των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού, στις οποίες ανήκουν οι ηλικιωμένοι. Άλλωστε, το δικαίωμά τους για ανεξαρτησία, ισότιμη συμμετοχή, φροντίδα, αυτονομία και αξιοπρέπεια είναι πλήρως αναγνωρισμένο και διεθνώς κατοχυρωμένο.
Αγαπητοί σύνεδροι,
Οφείλουμε ως πολιτεία και ως κοινωνία συλλογικά και συντονισμένα να συνεχίσουμε και να εντατικοποιήσουμε τις προσπάθειες για διασφάλιση και προαγωγή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των ηλικιωμένων, ως ελάχιστο δείγμα εκτίμησης και αναγνώρισης της διαχρονικής προσφοράς τους στην κοινωνία. Η γήρανση συνιστά απόσταγμα και πλούτο σωρευμένων γνώσεων, εμπειριών και σοφίας και η πλήρης αξιοποίησή τους θα οδηγήσει στην οικοδόμηση πιο παραγωγικών, ειρηνικών και αειφόρων κοινωνιών.
Εύχομαι, κλείνοντας, μια γόνιμη και παραγωγική συζήτηση, η οποία θα οδηγήσει σε ακόμα πιο σημαντικές τομές, οι οποίες θα βελτιώσουν ακόμη περαιτέρω τις συνθήκες και το επίπεδο ζωής των ηλικιωμένων συνανθρώπων μας.
Σας ευχαριστώ.