Ομιλία του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας κ. Γιώργου Σαββίδη κατά την παρουσίαση του προϋπολογισμού της Νομικής Υπηρεσίας για το έτος 2024 ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Οικονομικών και Προϋπολογισμού
Κυρία Πρόεδρε της Επιτροπής,
Κυρίες και κύριοι βουλευτές,
Σας ευχαριστώ για την πρόσκληση να ενημερώσω την Κοινοβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών και Προϋπολογισμού για τον Προϋπολογισμό της Νομικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας για το 2024. Με σεβασμό στον χρόνο, ώστε να δοθεί η δυνατότητα να απαντήσω στη συνεχεία σε όσες περισσότερες από τις ερωτήσεις υποβληθούν, θα είμαι, στο μέτρο του εφικτού, λακωνικός στην τοποθέτησή μου, καθότι λεπτομερής ανάλυση του Προϋπολογισμού βρίσκεται στο Σημείωμα που έχετε ενώπιον σας. Νοείται βεβαίως ότι σε περίπτωση που επιθυμείτε να αναπτύξω εκτενέστερα κάποιο θέμα σε σχέση με τις προϋπολογιζόμενες δαπάνες ή δράσεις μας, είμαι στη διάθεσή σας.
Συνοπτικά, ο Προϋπολογισμός της Νομικής Υπηρεσίας για το 2024, με στρογγυλοποίηση των ποσών προς διευκόλυνσή σας, ανέρχεται περίπου σε €27,7 εκ.:
- €26,5 εκ. αντιστοιχούν για κάλυψη των αναγκών της Νομικής Υπηρεσίας,
- €844 χιλιάδες προϋπολογίζονται για το Γραφείο Επιτρόπου Νομοθεσίας και
- €374 χιλιάδες για την Ανεξάρτητη Αρχή Διερεύνηση Ισχυρισμών και Παραπόνων κατά της Αστυνομίας.
Με κατανομή του Προϋπολογισμού:
(1) οισυνολικές δαπάνες μισθοδοσίας προσωπικού προϋπολογίζονται σε €15,2 εκ.
(2) οι Τακτικές και Αναπτυξιακές Δαπάνες προϋπολογίζονται σε€7,5 εκ. και
(3) το Πάγιο Ταμείο έχει προϋπολογιζόμενο ποσό €5 εκ.
Σε σχέση με τον Προϋπολογισμό του 2023, είναι εμφανής η μείωση ύψους €5,5 εκ. που καταγράφεται για το 2024, η οποία πρωτίστως δημιουργείται από την ακύρωση της υλοποίησης του εγκριθέντος έργου ανέγερσης του ιδιόκτητου κτηρίου της Νομικής Υπηρεσίας στην Λευκωσία.
Ως προς την υλοποίησητου Προϋπολογισμού, μέχρι την 1η Νοεμβρίου 2023αυτήανήλθε στο 81%, με τη συνολική υλοποίησηνα προβλέπεται να ανέλθει στο 95%μέχρι το τέλος του 2023. Το τριετές δημοσιονομικό πλαίσιο της Υπηρεσίας για τα έτη 2024-2026, παρουσιάζεται στον πίνακα της σελίδας 54 του Σημειώματος που σας έχει αποσταλεί.
Κυρία Πρόεδρε,
Κυρίες και κύριοι βουλευτές,
Η Νομική Υπηρεσία της Δημοκρατίας είναι μια πολυεπίπεδη Υπηρεσία που παράγει νευραλγικό έργο για τη Δημοκρατία και τα συμφέροντά της. Στην πορεία των τριών τελευταίων χρόνων η Υπηρεσία μας άλλαξε άρδην τον τρόπο λειτουργίας, οργάνωσης, διεκπεραίωσης και ανταπόκρισης στις υποχρεώσεις της. Οι μεταρρυθμίσεις που ξεκινήσαμε το 2020 έχουν αποφέρει καρπούς, ενώ η εργασία μάς συνεχίζεται καθώς αναγνωρίζουμε ότι ο εκσυγχρονισμός είναι μια εξελικτική διαδικασία. Η μέγιστη ωφελιμότητα που δύναται να απορρέει από την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που εισάχθηκαν ή που θα εισαχθούν επί της δομής και οργάνωσης της Νομικής Υπηρεσίας, είναι πάντοτε ο τελικός μας στόχος και το γεγονός ότι αρκετοί Υπουργοί έχουν, κατά καιρούς, εγκωμιάσει τη βελτίωση στην ταχύτητα και την αποτελεσματικότητα που εισπράττουν σε σχέση με τον χειρισμό των αιτημάτων τους, μας ικανοποιεί καθώς εμπράκτως δεικνύει την πρόοδο που έχει επιτευχθεί. Ομοίως και στο πλαίσιο σύσφιξης των σχέσεων μας με τη Βουλή των Αντιπροσώπων, λειτουργοί της Νομικής Υπηρεσίας πλέον πολύ συχνά παρουσιάζονται σε διάφορες Κοινοβουλευτικές Επιτροπές και παρέχουν επεξηγήσεις επί των σχετικών νομοσχεδίων, ενώ με απόφασή μας ίδια πρακτική ακολουθείται και με τις προτάσεις νόμου. Η βελτίωση της συνεργασίας Νομικής Υπηρεσίας και Βουλής έχει σχολιασθεί θετικά και από εκπροσώπους της Βουλής.
Για το 2023, οι πηχυαίες δράσεις μας κωδικοποιούνται στα πιο κάτω:
Πρώτον, αναδιοργανώθηκε ο Τομέας Ποινικού Δικαίου με τον διαχωρισμό του σε Τομέα Ποινικού Δικαίου και σε Τομέα Δημοσίων Κατηγόρων. Η σύσταση του Τομέα Δημοσίων Κατηγόρων κρίθηκε ως επιτακτική λόγω της σοβαρότητας των υποθέσεων που χειρίζονται οι Δημόσιοι Κατήγοροι ενώπιον των Επαρχιακών Δικαστηρίων, του όγκου της εργασίας τους και της προτεραιότητας που δίδει η Νομική Υπηρεσία στην εξασφάλιση αποτελεσματικής και έγκαιρης απονομής ποινικής δικαιοσύνης. Επικεφαλής του Τομέα τέθηκε, για πρώτη φορά, Εισαγγελέας της Δημοκρατίας.
Δεύτερον, στον Τομέα Αστικού Δικαίου, ο οποίος έχει κατά κύριο λόγο την ευθύνη του χειρισμού των δικαστικών διαδικασιών που εντάσσονται στη σφαίρα του ιδιωτικού δικαίου, η τελευταία εργασία καταγραφής που προβήκαμε της περιόδου Φεβρουαρίου-Μαΐου, έδειξε ότι ο Τομέας διαχειρίζετο συνολικά 4.300 δικαστηριακές υποθέσεις, που είναι ένας όγκος τεράστιος. Για εύρυθμη και αποτελεσματικότερη εργασία ο Τομέας διαχωρίστηκε σε εξειδικευμένους Υποτομείς με βάση τη θεματολογία των υποθέσεων και προτεραιότητα δόθηκε στην εξώδικη διευθέτηση υποθέσεων, ώστε να περιοριστεί ο αριθμός καταχώρησης ή εκδίκασης αγωγών ενώπιον των δικαστηρίων.
Τρίτον, τα έργα τεχνολογικής αναβάθμισης και ψηφιακής μετάβασης της Υπηρεσίας μας πλέον βρίσκονται σε τελικό στάδιο ολοκλήρωσης. Το e-Law, που αποτελεί το ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα διαχείρισης υποθέσεων και φακέλων/εγγράφων στη Νομική Υπηρεσία και είναι το μεγαλύτερο και ουσιαστικότερο έργο ψηφιακής μεταρρύθμισης, ώστε να υπάρχει αδιάλειπτη παρακολούθηση της προόδου του παραγόμενου έργου και της πορείας των εκκρεμουσών υποθέσεων, θα τεθεί σε πλήρη λειτουργία στις 21 Δεκεμβρίου 2023.
Στο δε σοβαρό θέμα της στελέχωσης, το οποίο θεωρούμε ουσιώδες για την απρόσκοπτη και εύρυθμη λειτουργία της Υπηρεσίας μας, από τον Ιούλιο 2020 έως σήμερα, προωθήθηκαν και ολοκληρώθηκαν 17 διαδικασίες πλήρωσης κενών μόνιμων θέσεων. Συνολικά, πληρώθηκαν 97 οργανικές θέσεις της Νομικής Υπηρεσίας, εκ των οποίων οι 29 πληρώθηκαν το 2023 και αφορούν σε 5 θέσεις Εισαγγελέων της Δημοκρατίας, 14 θέσεις Δικηγόρου της Δημοκρατίας Α’ και 10 θέσεις Δημόσιου Κατήγορου. Θέλω εδώ να ευχαριστήσω ξανά τόσο την Επιτροπή Οικονομικών της Βουλής και την Πρόεδρο της για την άμεση ανταπόκριση σε αιτήσεις/αποπαγοποιήσεις θέσεων, όσο και την Ολομέλεια της Βουλής για την άμεση ψήφιση της τροποποίησης του περί Δημόσιας Υπηρεσίας Νόμου που επέτρεψε τη σύσταση Συμβουλευτικής Επιτροπής για πλήρωση των θέσεων Εισαγγελέων.
Αυτή τη στιγμή παραμένουν προς πλήρωση ακόμη 40 κενές οργανικές θέσεις, με τις 36 εξ αυτών να προωθούνται για πλήρωση την παρούσα χρονική περίοδο.
Τέλος, ένα πολλά υποσχόμενο όραμά μας για εκπαίδευση, επιμόρφωση και εξειδίκευση του προσωπικού που στελεχώνει τη Νομική Υπηρεσία έλαβε «σάρκα και οστά» και είμαι ιδιαιτέρως ευτυχής για τούτο, αφού η Ακαδημία Νομικής Υπηρεσίας όχι μόνο λειτούργησε προσφέροντας ήδη πολυσχιδείς δράσεις, αλλά έχει προγραμματισμένο πλούσιο έργο για το άμεσο μέλλον. Σας καλώ να δείτε το πρόγραμμα εκπαιδεύσεων της Ακαδημίας για το 2023-2024 που περιλαμβάνεται στο Σημείωμα του Προϋπολογισμού στη σελίδα 38, ενώ σημειώνω πως στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων της Ακαδημίας, σκοπείται παράλληλα συνεργασία με άλλους φορείς όπως η Βουλή των Αντιπροσώπων, η Σχολή Δικαστών και ο Παγκύπριος Δικηγορικός Σύλλογος.
Κυρία Πρόεδρε,
Κυρίες και κύριοι βουλευτές,
Δύο είναι τα θέματα που ιδιαιτέρως θέλω να θίξω ενώπιον σας: Το πρώτο αφορά στην αυτονόμηση της Νομικής Υπηρεσίας και το δεύτερο, στο αναβληθέν έργο ανέγερσης του νέου κτηρίου της.
Θα αρχίσω από το κτήριο. Όλοι σας γνωρίζετε που στεγάζεται η Νομική Υπηρεσία. Είναι κοινώς παραδεκτό λοιπόν ότι το κτήριο είναι πεπαλαιωμένο, ακατάλληλο, δεν παρέχει ασφάλεια, συχνά πλημμυρίζει με αποτέλεσμα να υπάρχει και διάβρωση της τοιχοποιείας, είναι ενεργοβόρο, αδυνατεί να στεγάσει -πόσω δε να συστεγάσει- όλο το προσωπικό της Λευκωσίας, ενώ ταυτόχρονα πολλά είναι και τα καθημερινά λειτουργικά του προβλήματα. Εν ολίγοις, στεγαζόμαστε σε ένα κτήριο που ικανοποιούσε τις ανάγκες πολύ παλαιότερων δεκαετιών και που σήμερα αυτό το κτήριο αδυνατεί να ανταποκριθεί, όχι μόνο σε χώρους αλλά και σε υποδομές.
Η εκτελεστική εξουσία αντιλαμβανόμενη πλήρως το επάναγκες, προχώρησε σε έναρξη διαδικασίας για ανέγερση νέου σύγχρονου κτηρίου στο οποίο να στεγάζονται όλα τα τμήματα που υπάγονται στην Νομική Υπηρεσία. Ωστόσο, είναι με πολύ μεγάλη απογοήτευση που στις 29 Σεπτεμβρίου 2023 μάθαμε από τα ΜΜΕ την απόφαση της εκτελεστικής εξουσίας για ακύρωση του διαγωνισμού κατασκευής του νέου κτηρίου για λόγους δημοσιονομικής περισυλλογής. Για την ιστορία, το έργο άρχισε να δρομολογείται το 2020 και τη στιγμή της ακύρωσής του βρισκόταν σε προχωρημένο στάδιο, με την προκήρυξη διαγωνισμού κατασκευής και συντήρησης κτηρίου. Σεβόμαστε την απόφαση της εκτελεστικής εξουσίας, ωστόσο με αυτήν δεν συμφωνούμε, διότι οι ανάγκες και τα προβλήματα δεν πρόκειται να μεταβληθούν. Αντιθέτως.
Σε σχέση δε με την παραφιλολογία και τις ανακρίβειες που ηγέρθησαν ως προς το κόστος, τα τετραγωνικά εμβαδά των χώρων και τη δήθεν πολυτέλεια του κτηρίου, σας ενημερώνω και σας διαβάζω από το σημείωμα έγκρισης του Υπουργού Οικονομικών - ότι «ακόμα και αν εντοπιζόταν κατάλληλο κτήριο προς ενοικίαση θα κόστιζε, σύμφωνα με μελέτη του Υπουργείου Οικονομικών, περί των €7 εκ. τον χρόνο που θα απέληγε περί των €98 εκ. (με υπολογισμό 20ετίας) ενώ το κόστος της επιλογής ανέγερσης ενός νέου κτηρίου θα είναι €45 εκατομμύρια 846 χιλιάδες (με υπολογισμό 20ετίας)».
Οπόταν και ο χαρακτηρισμός που χρησιμοποιήθηκε ως δήθεν επιχείρημα ότι ο σχεδιασμός του κτηρίου είναι «υπερβολικός και σπάταλος» καταρρίπτεται σαν χάρτινος πύργος. Κατά τον ίδιο ακριβώς τρόπο καταρρίπτεται και η δήθεν παραβίαση - με την ανέγερση του κτηρίου- της περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Τα δύο αυτά ζητήματα τεκμηριωμένα απαντήθηκαν τόσο από το Τμήμα Δημοσίων Έργων, που είναι το κατά τον νόμο αρμόδιο τμήμα να σχεδιάζει και να επιβλέπει την υλοποίηση αυτού του είδους των αναπτυξιακών Έργων και το οποίο έκανε τον σχεδιασμό και τις προδιαγραφές ανέγερσης του κτηρίου- όσο και από τους αρχιτέκτονες του κτηρίου.
Το δεύτερο ζήτημα που θα θίξω και ολοκληρώνω, αφορά στην αυτονόμηση της Νομικής Υπηρεσίας.
Πρόκειται για καίριο ζήτημα για τον παραπέρα εκσυγχρονισμό της Νομικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας. Τους λόγους γιατί επιβάλλεται να γίνει η αυτονόμηση τους παραθέτουμε στο Σημείωμά μας, όπως ακριβώς τους ανέλυσα ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών τον περασμένο Μάϊο, αφού επιθυμία μου είναι η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών και Προϋπολογισμού να είναι ομοίως πλήρως ενήμερη.
Πολύ επιγραμματικά θέλω να θυμίσω ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2022 στην Έκθεση για το Κράτος Δικαίου, καταγράφει ξεκάθαρη σύσταση για «συνέχιση της βελτίωσης της αποτελεσματικής διερεύνησης και εκδίκασης υποθέσεων διαφθοράς υψηλού επιπέδου, μεταξύ άλλων, με την ενίσχυση του Γραφείου του Γενικού Εισαγγελέα και της δημοσιονομικής ανεξαρτησίας του» .
Για να εφαρμοστεί ικανοποιητικά και η τελευταία αυτή σύσταση που εκκρεμεί για τις Εισαγγελικές Αρχές, πληροφορήσαμε σχετικά την Επιτροπή ότι το νομοσχέδιο εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο και βρίσκεται ενώπιον της Βουλής. Η Επιτροπή ανέφερε ότι αυτό αποτελεί ένα θετικό βήμα, το κεφάλαιο όμως δεν μπορεί να κλείσει πριν από την ψήφιση του νομοσχεδίου από τη Βουλή των Αντιπροσώπων. Περαιτέρω, επισημαίνει ότι το μόνο ουσιαστικό μέτρο που επιτεύχθηκε έως τώρα προς αυτήν την κατεύθυνση, αφορά στην εξίσωση της μισθοδοσίας μεταξύ των δικαστών και των νομικών λειτουργών, πλην όμως αυτό δεν είναι αρκετό από μόνο του για να κλείσει αυτό το κεφάλαιο.
Ως προς την Έκθεση για το Κράτος Δικαίου το 2023, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναφέρει, μεταξύ άλλων, ότι όσον αφορά στις συστάσεις που διατυπώθηκαν στην Έκθεση του 2022, η Κύπρος έχει σημειώσει: «Κάποια πρόοδο όσον αφορά τη συνέχιση της βελτίωσης της αποτελεσματικής διερεύνησης και εκδίκασης υποθέσεων διαφθοράς υψηλού επιπέδου, μεταξύ άλλων με την ενίσχυση του Γραφείου του Γενικού Εισαγγελέα και της δημοσιονομικής ανεξαρτησίας του», αλλά «...συνιστάται στην Κύπρο: …Να ενισχύσει την ανεξαρτησία και τη λογοδοσία της εισαγγελικής αρχής, μεταξύ άλλων, με την πρόβλεψη της δυνατότητας ελέγχου των αποφάσεων του Γενικού Εισαγγελέα περί μη άσκησης δίωξης ή διακοπής της διαδικασίας, λαμβάνοντας υπόψη τα ευρωπαϊκά πρότυπα για την ανεξαρτησία και την αυτονομία της εισαγγελικής αρχής….». Για την υλοποίηση των πιο πάνω συστάσεων η Νομική Υπηρεσία, πέραν του νομοσχεδίου για την αυτονόμησή της, μελετά τη δημιουργία εσωτερικού μηχανισμού αναθεώρησης των αποφάσεων που λαμβάνονται σε σχέση με τη ποινική ή την μη ποινική δίωξη προσώπων ή την αναστολή ποινικής δίωξης, λαμβάνοντας υπ’ όψιν μοντέλα άλλων χωρών κοινοδικαίου, καθώς και τις σχετικές πρόνοιες του Κυπριακού Συντάγματος. Μόλις η μελέτη αυτή ολοκληρωθεί, οι τελικές αποφάσεις θα ανακοινωθούν.
Κυρίες και κύριοι βουλευτές,
Ευχαριστώντας για τον χρόνο σας και ολοκληρώνοντας επιτρέψτε μου να εκφράσω τις θερμές μου ευχαριστίες προς τον φίλο και συνεργάτη μου Βοηθό Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας κ. Σάββα Αγγελίδη, σε όλους τους νομικούς λειτουργούς, το διοικητικό και υποστηρικτικό προσωπικό της Νομικής Υπηρεσίας, καθώς και τους συνεργάτες μου. Νιώθω τιμή να προΐσταμαι μίας τέτοιας Υπηρεσίας όπου όλοι τους ενεργούν με απίστευτο ζήλο, με πολλή αφοσίωση και επενδύοντας πολλές εργατοώρες εις βάρος των οικογενειών τους και του προσωπικού τους χρόνου.
Σας ευχαριστώ και είμαι στη διάθεσή σας.