«Η κυβέρνηση δεν θα μπορέσει να επιβάλει απλή αναλογική στις αυτοδιοικητικές εκλογές»
Κύριοι Πρόεδροι, αγαπητή Φώφη, αγαπητή Πρόεδρε του Κινήματος Αλλαγής, αγαπητοί περιφερειάρχες και δήμαρχοι, αγαπητοί σύνεδροι, Κυρίες και κύριοι,
Θέλω, πρώτα από όλα, να ευχαριστήσω ιδιαίτερα το προεδρείο για την ευκαιρία που μου δίνετε να βρεθώ σήμερα μαζί σας, σε αυτό το πρώτο κοινό συνέδριο της ΚΕΔΕ και της ΕΝΠΕ. Μου κάνει εντύπωση το γεγονός πως ο κ. Τσίπρας, ο Πρωθυπουργός, επέλεξε να μην είναι παρών στις εκδηλώσεις αυτού του Συνεδρίου. Φαντάζομαι ότι, αν είχε ουσιαστικά πράγματα να πει για το πως αντιλαμβάνεται το ρόλο της Αυτοδιοίκησης δεν θα μπορούσε να βρει καλύτερο φόρουμ από το να τα εκθέσει. Νιώθω πως είμαι ανάμεσα σε συνεργάτες και φίλους που εμπιστεύονται ο ένας τον άλλο. Αυτά που μας ενώνουν, άλλωστε, είναι πολύ περισσότερα από αυτά που μας χωρίζουν. Μας συνδέουν κοινές αγωνίες για το αύριο αυτού του τόπου και κοινές ελπίδες για το μέλλον των πολιτών, όχι μόνο αυτών που μας εμπιστεύτηκαν με την ψήφο τους, αλλά και όλων των πολιτών που υπηρετούμε. Εμείς ως κεντρική εξουσία και εσείς ως Αυτοδιοίκηση.
Για μένα, αλλά και για τη Νέα Δημοκρατία δεν υπάρχουν «μπλε», «ροζ», «πράσινοι» ή «κόκκινοι» αυτοδιοικητικοί. Δεν υπάρχουν χρώματα, όπως δεν υπάρχουν και διαχωριστικές γραμμές. Διαχωριστική γραμμή υπάρχει μόνο με το παρελθόν, στο οποίο δεν θα γυρίσουμε ποτέ πίσω. Γιατί θα πάμε μπροστά και γιατί θα δώσουμε πραγματικές λύσεις στα πραγματικά προβλήματα, δείχνοντας πίστη και αφοσίωση στη Δημοκρατία και στους θεσμούς. Το ξέρετε, άλλωστε, καλύτερα από όλους εσείς οι αυτοδιοικητικοί, πως η διάκριση ανάμεσα στη λεγόμενη «υψηλή» και στη λεγόμενη «χαμηλή» πολιτική είναι τελείως ξεπερασμένη και άστοχη. Είναι η φενάκη που συντηρεί διαχρονικά ένα Κράτος υδροκέφαλο και αναποτελεσματικό. Η πολιτική κρίνεται στην ανθρώπινη καθημερινότητα. Στη μάχη που οφείλουμε να δίνουμε για τα καλύτερα που αξίζουν οι συμπολίτες μας.
Είμαι πεπεισμένος πως στο κοινό αυτό συνέδριο της ΚΕΔΕ και της ΕΝΠΕ μπορούμε όλοι μαζί να γράψουμε την δική μας ιστορία. Ιστορία όχι μόνο για την Αυτοδιοίκηση, αλλά συνολικά για τη δημόσια διοίκηση και για το Κράτος. Να θέσουμε τις βάσεις για μια νέα αρχιτεκτονική της ελληνικής Πολιτείας, που είναι προϋπόθεση για την παραγωγική ανασυγκρότηση της Πατρίδας μας. Αρκεί να μιλήσουμε με ανοιχτά χαρτιά, και, το ελπίζω, ειλικρινά και ισότιμα. Απελευθερωμένοι από ιδεοληψίες, σκοπιμότητες και υστεροβουλίες. Επειδή μάλιστα παρακολουθώ τη συζήτηση για την Αυτοδιοίκηση, εδώ και πολλά χρόνια, έχω διαπιστώσει πως όσο φουσκώνουν τα λόγια τόσο συνήθως ξεφουσκώνουν τα αποτελέσματα. Σήμερα, λοιπόν, θέλω να μιλήσω απλά και πρακτικά.
Κανονικά, το μόνο αντικείμενο της σημερινής συνάντησής μας θα έπρεπε να είναι η πορεία και η οργάνωση των Περιφερειών και των Δήμων μπροστά στις νέες ανάγκες των πολιτών και στις νέες απαιτήσεις του 21ου αιώνα. Δυστυχώς, όμως, η Κυβέρνηση ήθελε άλλα. Αντί εγκαίρως να θέσει σε διαβούλευση ένα πλήρες σχέδιο για την αναδιοργάνωση της Αυτοδιοίκησης, προτίμησε μισόλογα, επιλεκτικές διαρροές και συγκεχυμένες πληροφορίες. Η Κυβέρνηση δείχνει -και εδώ- όχι μόνο διοικητική ανεπάρκεια, αλλά και ξεκάθαρο πολιτικό κυνισμό. Επιλέγει το πεδίο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για κομματικούς τακτικισμούς και μάχες οπισθοφυλακών.
Με απλά λόγια -γιατί έτσι θα μιλήσω- η Κυβέρνηση θέλει να σας χρησιμοποιήσει για τα σχέδιά της και να σας εκμεταλλευτεί για τους στόχους της. Και επειδή ξέρει ότι στην Τοπική Αυτοδιοίκηση ερείσματα δεν έχει, επιδιώκει πολύ απλά να προκαλέσει τη μέγιστη δυνατή αναστάτωση. «Μεγάλη αναταραχή, θαυμάσια κατάσταση». Έτσι δεν το είπε η κυρία Δούρου και τώρα το επανέλαβε και ο Πρωθυπουργός σε μια αποστροφή του λόγου του -αν θυμάμαι καλά, πηγαίνοντας στην Κίνα; Αυτή τη μεγάλη αναταραχή θέλει να την πετύχει αλλοιώνοντας το εκλογικό σύστημα, αλλά παίζοντας και με το χρόνο των εκλογών.
Θα το ξαναπώ και από το βήμα του Συνεδρίου σας: Οι αυτοδιοικητικές εκλογές δεν θα γίνουν με απλή αναλογική ώστε να διαλυθεί το βασικό δημοκρατικό κύτταρο της κοινωνίας. Θα γίνουν με το σημερινό εκλογικό νόμο και με Κυβέρνηση Νέας Δημοκρατίας. Θα το ξαναπώ και εδώ, όπως έχω κάνει και αλλού: Όχι άλλα παιχνίδια με τους θεσμούς. Δεν θα το επιτρέψουμε. Η θέση της Νέας Δημοκρατίας γύρω από το θέμα του εκλογικού νόμου στην Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι ξεκάθαρη: Είναι μια θέση -η οποία, αντιλαμβάνομαι και παρακολουθώντας τις εργασίες σας- απηχεί στη συντριπτική πλειοψηφία όσων συμμετέχουν σε αυτό το Συνέδριο. Η απλή αναλογική είναι περίπου βέβαιο ότι θα οδηγήσει σε ακυβερνησία τους Δήμους και τις Περιφέρειες της χώρας, και θα πλήξει και την αξιοπιστία της Αυτοδιοίκησης. Η απλή αναλογική θα σήμαινε, εκ των πραγμάτων, τη δημιουργία δημοτικών ή περιφερειακών συνασπισμών. Στα κοινοβουλευτικά συστήματα όταν αυτοί οι συνασπισμοί διαλύονται, η προσφυγή στις κάλπες είναι μονόδρομος.
Τι θα συμβαίνει, άραγε, σε ανάλογη περίπτωση με τους Δήμους και τις Περιφέρειες της χώρας; Θα έχουμε εκλογές κάθε τρεις και λίγο; Προφανώς και όχι. Όπως καταλαβαίνετε κάτι τέτοιο δεν γίνεται. Άρα, τι πραγματικά θα γίνει; Φοβούμαι ότι ο πραγματικός στόχος της Κυβέρνησης δεν είναι να σας δώσει παραπάνω αρμοδιότητες, αλλά να πάρει το Υπουργείο Εσωτερικών τον έλεγχο των Δήμων και των Περιφερειών, τα συλλογικά όργανα των οποίων δεν θα μπορούν να λάβουν αποφάσεις. Αυτός είναι ο στόχος. Εκεί σας πάνε.
Συνεπώς, ο σκοπός της Κυβέρνησης είναι να πληγεί το ίδιο το συνταγματικά κατοχυρωμένο αυτοδιοίκητο. Αυτό θέλουν. Όπως θέλουν και να ελέγξουν την Αυτοδιοίκηση στο βαθμό που μπορούν με την απλή αναλογική ως εργαλείο. Έχουμε επισημάνει ότι αυτή η μεθόδευση θα μας βρει απέναντι. Αλλά, πριν από μας θα βρει απέναντι ολόκληρη την κοινωνία. Η Κυβέρνηση δεν θα μπορέσει τελικά να επιβάλει την απλή αναλογική στην Αυτοδιοίκηση. Και δεν θα μπορέσει, γιατί θα συντριβεί στις ευρωεκλογές και θα οδηγηθεί στην έξοδο από την εξουσία πολύ πριν γίνουν οι αυτοδιοικητικές εκλογές.
Γι’ αυτό και σήμερα θα μου δοθεί η ευκαιρία να σας πω τί πιστεύουμε εμείς και τί θα κάνουμε στην Αυτοδιοίκηση. Πιστεύουμε στην αποκέντρωση και όχι στο δυσλειτουργικό Κράτος. Πιστεύουμε σε μια Αυτοδιοίκηση από την τοπική κοινωνία και όχι στην πατρωνία από κομματικούς κυβερνητικούς εγκάθετους. Εμείς δεν θέλουμε την Αυτοδιοίκηση ως περιβάλλον παραπολιτικής και ανίερων συμμαχιών, τη θέλουμε ως μοχλό ανάπτυξης, τη θέλουμε ως πυλώνα Δημοκρατίας.
Θέλω να είμαι ξεκάθαρος: Θα επαναφέρω άμεσα τον ισχύοντα σήμερα εκλογικό νόμο. Στη συνέχεια, μέσα από ειλικρινή και εκτεταμένο διάλογο θα συναποφασίσουμε τις όποιες βελτιώσεις κριθούν αναγκαίες τις μεθεπόμενες εκλογές. Καθαρά και δημοκρατικά. Σε ό,τι αφορά το χρόνο που θα γίνουν οι δημοτικές και περιφερειακές εκλογές θέλω -κι εδώ- να είμαι σαφής: Οι αυτοδιοικητικές εκλογές δεν μπορεί να γίνουν ταυτόχρονα με τις εθνικές.
Η ίδια η Κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι οι αυτοδιοικητικές εκλογές δεν πρέπει να γίνουν μαζί με τις Ευρωεκλογές. Αυτό ήταν το επιχείρημα που άκουσα από τον κ. Σκουρλέτη διότι με αυτό τον τρόπο θα αλλοιωθεί ο αυτοδιοικητικός χαρακτήρας των εκλογών. Αυτό προφανώς ισχύει σε υπερθετικό βαθμό για τις εθνικές εκλογές. Επομένως, η αποδοχή από την πλευρά μας ότι οι αυτοδιοικητικές εκλογές θα γίνουν το Φθινόπωρο, τον Οκτώβριο του 2019, έχει ως προϋπόθεση από την πλευρά της Κυβέρνησης ότι οι εθνικές εκλογές θα έχουν διεξαχθεί πολύ νωρίτερα. Σε κάθε περίπτωση, με τις κάλπες και τα εκλογικά συστήματα παίζει μόνο όποιος φοβάται την ετυμηγορία του λαού. Ούτε εγώ, αλλά ούτε και οι πολύ καλοί αυτοδιοικητικοί που είναι σήμερα ανάμεσά μας και τιμούν τις θέσεις τους, έχουν τέτοιες ανησυχίες. Μόνο ο κ. Τσίπρας...
Σε αντίθεση, λοιπόν, με την Κυβέρνηση που βλέπει την Αυτοδιοίκηση ως οδόφραγμα για να εμποδίσει την επερχόμενη εκλογική της συντριβή, εμείς την αντιμετωπίζουμε στην αληθινή της διάσταση. Ως την πρώτη βαθμίδα της Δημοκρατίας μας και ως το πρώτο επίπεδο εξουσίας που εξασφαλίζει, όσο κανείς άλλος, την κοινωνική συνοχή. Η Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση έρχεται να συμβάλει με συγκεκριμένες πολιτικές και προγράμματα στον κεντρικό στόχο της ανάπτυξης. Να βοηθήσει αποτελεσματικότερα στη χρηματοδότηση προγραμμάτων και να γεφυρώσει τις επιμέρους τοπικές προτεραιότητες με τον κεντρικό σχεδιασμό για τη χώρα. Από την πλευρά τους, οι Δήμοι αφορούν την καθημερινότητα του πολίτη. Ο δημότης ενδιαφέρεται για την καθαριότητα, τον ηλεκτροφωτισμό, την ασφάλεια, τις κοινωνικές υπηρεσίες, τα πάρκα, τους χώρους άθλησης. Όλα αυτά δηλαδή, που βελτιώνουν την ποιότητα της δικής του καθημερινότητας, της οικογένειάς του και των παιδιών του.
Φίλες και φίλοι,
Ενώ είστε τόσο κοντά στους πολίτες και στις ανάγκες τους, παραδοσιακά η κεντρική πολιτική σκηνή επιδεικνύει καχυποψία, επιφυλακτικότητα, ακόμα και εχθρότητα ενάντια στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Η αλήθεια είναι –και το βίωσα και εγώ ως Υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης, όχι αρμόδιος, θέλω να θυμίσω, τότε, για τα θέματα Τοπικής Αυτοδιοίκησης- είστε όμηροι ενός συγκεντρωτικού Κράτους, το οποίο σας στερεί το οξυγόνο. Μου είπε κάποτε ένας Δήμαρχος και είμαι σίγουρος ότι αυτή η γνώμη απηχεί την άποψη πολλών από εσάς: «Φτάνουμε να λέμε πως δεν θέλουμε καμιά βοήθεια από την Κυβέρνηση, εμείς να μην μας πολεμάει θέλουμε».
Ο μεγάλος ασθενής στην Πατρίδα μας είναι το ίδιο το ελληνικό Κράτος. Ένα Κράτος γραφειοκρατικό, αρτηριοσκληρωτικό, γερασμένο και σκουριασμένο. Ένα Κράτος δαιδαλώδες και αναχρονιστικό, που δεν έχει ακόμα ενσωματώσει σύγχρονες τεχνολογίες, με κατακερματισμένη νομοθεσία και με ζούγκλα αρμοδιοτήτων. Ένα Κράτος που αδικεί όλους τους Έλληνες και τις Ελληνίδες. Με πρώτους να το αντιλαμβάνονται όσοι εργάζονται γι’ αυτό και όσοι το υπηρετούν.
Σχεδιάζουμε ακόμα με όρους του 19ου αιώνα και υλοποιούμε με εργαλεία από τα μέσα του 20ου αιώνα. Είναι ενδεικτικό, πως καθημερινά συναντώ φίλους αυτοδιοικητικούς σε όλη την Ελλάδα, οι οποίοι για το παραμικρό αναγκάζονται να ταξιδέψουν στην Αθήνα, να προστρέξουν στον Ειδικό Γραμματέα, τον Γενικό Γραμματέα, τον Υφυπουργό, τον Υπουργό. Για την επίλυση έστω και ενός προβλήματος τόσο απλού που να απαιτείται μια και μόνο υπογραφή, με μόνο κόστος το μελάνι πάνω στο χαρτί, ανεβοκατεβαίνετε στην Αθήνα. Σπαταλάτε έτσι χρόνο και πόρους. Σαν να μην έφταναν όλα τα άλλα, συχνά βρίσκετε κλειστές πόρτες ή εισπράττετε κοροϊδία. Η νοοτροπία αυτή, ας είμαστε ειλικρινείς, έχει εμποτίσει βαθιά το πολιτικό μας σύστημα. Οι αριθμοί είναι αποκαλυπτικοί.
Από το 2010 που ξεκίνησε η κρίση, η ελληνική Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει βιώσει δραματικές περικοπές. Στη ΣΑΤΑ, τους Κ.Α.Π., το Π.Δ.Ε.. Σε ένα βαθμό, αυτό ερμηνεύεται ως αποτέλεσμα της γενικότερης κρίσης και της οικονομικής στενότητας. Δεν διστάζω να πω, όμως, πως ήταν και προϊόν πολιτικών επιλογών. Αν το ίδιο το κεντρικό Κράτος είχε εφαρμόσει για τον εαυτό του αυτή την αυστηρή πολιτική, τη δρακόντεια πολιτική, θα είχαμε αγγίξει το πρωτογενές πλεόνασμα πολύ νωρίτερα. Το αποτέλεσμα είναι πως, σήμερα, οι εκτελούμενοι προϋπολογισμοί από τους Ο.Τ.Α., Α’ και Β’ βαθμού, σε σχέση με τον προϋπολογισμό της Γενικής Κυβέρνησης -το είχα πει και στο προηγούμενο συνέδριό σας- αντιστοιχούν σε λιγότερο από το 1/3 του αντίστοιχου ευρωπαϊκού μέσου όρου.
Και όμως! Γιατί υπάρχει μια διάσταση σε αυτή την ιστορία. Η ελληνική Αυτοδιοίκηση, παρά τον πόλεμο που έχει δεχτεί, στέκεται όρθια. Κολυμπάει ενάντια στο ρεύμα. Διαφήμισε τη χώρα σε όλο τον κόσμο με την υποδοχή και τη φιλοξενία των προσφύγων. Βοήθησε -τολμώ να πω, έτρεξε- πρώτη στην αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών. Άπλωσε ένα εντυπωσιακό δίχτυ κοινωνικής αλληλεγγύης από άκρη σε άκρη της Ελλάδας. Παράλληλα, ειδικά οι Περιφέρειες αξιοποίησαν με επιτυχία ευρωπαϊκούς πόρους και νέα χρηματοδοτικά εργαλεία, υλοποιήσατε μεγάλα αναπτυξιακά έργα. Έμαθε, με άλλα λόγια, η Τοπική Αυτοδιοίκηση αυτό το οποίο πρέπει να μάθει και το Κράτος: Να πετυχαίνει περισσότερα με λιγότερα. Και ανέδειξε καλές πρακτικές εφαρμοσμένης πολιτικής, όχι από πάνω προς τα κάτω, αλλά από κάτω προς τα πάνω.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει δώσει τις εξετάσεις της και αυτό δεν σηκώνει αμφισβήτηση. Κι αν στο παρελθόν έχει υπάρξει κι αυτή -όπως όλο το ελληνικό Κράτος σπεύδω να προσθέσω- εστία διαφθοράς, σπατάλης και κακοδιαχείρισης, αυτό έχει πλέον κριθεί και θα κρίνεται και σε βάθος χρόνου. Η ίδια η πράξη απέδειξε πως η Αυτοδιοίκηση έχει κάνει την αυτοκριτική της και πως το πάθημα έχει γίνει μάθημα. Άλλωστε, το έργο ενός Δήμου ή μιας Περιφέρειας είναι εξ' ορισμού απτό και μετρήσιμο από το έργο της Κεντρικής εξουσίας.
Και σήμερα -ας μην κοροϊδευόμαστε- στην εποχή των social media, τα πάντα πλέον βρίσκονται στο μεγενθυντικό φακό όχι μόνο των ελεγκτικών μηχανισμών και της Δικαιοσύνης, αλλά των ιδίων των πολιτών στους οποίους άμεσα λογοδοτείτε. Τίποτε δεν μένει κρυφό. Στο σύνολό της, η Αυτοδιοίκηση σήμερα δεν έχει υπέρογκα χρέη, ούτε πλέον παράγει ελλείμματα. Σε αυτό βοήθησε τόσο το Παρατηρητήριο Τοπικής Αυτοδιοίκησης, όσο και η μείωση των δαπανών που επετεύχθη μετά το 2011.
Η αναμέτρησή μας, ωστόσο, δεν είναι μόνο με τα παλαιά προβλήματα, όσο με τις παθογένειες που παραμένουν και -κυρίως- με τις προκλήσεις του αύριο: Η νομοθεσία παραμένει κατακερματισμένη, οι αρμοδιότητες και η γραφειοκρατία ταλανίζουν τη σχέση Κράτους - Δήμων - Περιφερειών, ενώ το ανθρώπινο δυναμικό, οι άνθρωποι που κρατάνε όρθια την Αυτοδιοίκηση, χρειάζεται σημαντική αναβάθμιση για να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις του ρόλου του. Πιστεύω ακράδαντα ότι αυτά τα προβλήματα αντιμετωπίζονται με μικρότερο, επιτελικό Κράτος και με ισχυρότερους Δήμους και Περιφέρειες. Και αυτή την επιλογή είμαι αποφασισμένος να προωθήσω. Σχέσεις εμπιστοσύνης και στενής δημιουργικής συνεργασίας, αλλά πρωτίστως σχέσεις εμπιστοσύνης με την Αυτοδιοίκηση. Το κείμενο κοινών θέσεων ΕΝΠΕ- ΚΕΔΕ είναι μια πολύ θετική βάση για να προχωρήσουμε μπροστά, καθώς σε αυτό δεσπόζει η έννοια της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης που είχαμε συζητήσει από κοινού από το 2014.
Φίλες και φίλοι,
Για να γίνουν κατανοητές οι θέσεις μας θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας, ενδεικτικά, κάποιες από τις παρεμβάσεις μας σε τρία επίπεδα: άμεσα, βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Συγκεκριμένα: Στις άμεσες ενέργειες αναφέρθηκα ήδη στην κατάργηση του εκλογικού νόμου με τον οποίο η Κυβέρνηση θέλει να καπελώσει την Αυτοδιοίκηση, αφού τη βάλει σε παραλυσία. Να σταθώ λίγο περισσότερο στις βραχυπρόθεσμες ενέργειες, οι οποίες μπορούν να υλοποιηθούν εύκολα εντός τριών έως έξι μηνών. Επισημαίνω δύο βασικά βήματα.
Βήμα πρώτο: Είναι, νομίζω, περιττό να περιγράψω σε σας τον ανορθολογισμό του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου με τον κατακερματισμό, τις αλληλοεπικαλύψεις αρμοδιοτήτων, τη νοσηρή γραφειοκρατία, την πολυνομία. Είστε και εσείς θύματα αυτού του τερατουργήματος. Ξεκαθαρίζουμε, λοιπόν, την κατάσταση αρχίζοντας από τον αποτελεσματικό αναπροσδιορισμό των αρμοδιοτήτων. Τι κάνει το κεντρικό Κράτος, τι κάνουν οι αποκεντρωμένες, τι κάνουν οι Περιφέρειες, τι κάνουν οι Δήμοι. Επανεξετάζουμε συνολικά τη λειτουργία των αποκεντρωμένων διοικήσεων, αλλά και τη μεταφορά από το κεντρικό Κράτος ζωτικών αρμοδιοτήτων, όπως -ενδεικτικά αναφέρω- του πολεοδομικού σχεδιασμού. Η σημερινή Αποκεντρωμένη Διοίκηση, μέχρι που να αλλάξει το Σύνταγμα, θα διατηρήσει μόνο τις απολύτως προβλεπόμενες, από το Σύνταγμα, αρμοδιότητες. Στερείται τελικά κάθε λογικής να λαμβάνει την τελική απόφαση για ένα σχέδιο πόλης ένα υπηρεσιακό στέλεχος ενός Υπουργείου και όχι το οικείο Δημοτικό Συμβούλιο. Παράλληλα, ήδη επεξεργαζόμαστε σημαντικές τροποποιήσεις που πρέπει να γίνουν σε κρίσιμες επιμέρους νομοθεσίες οι οποίες επηρεάζουν το έργο σας, όπως ο νόμος Σπίρτζη για τα δημόσια έργα. Δεν νοείται ένα έργο που θέλει δύο μήνες για να υλοποιηθεί, να χρειάζεται οκτώ μήνες για να φτάσει μέχρι τη συμβασιοποίηση.
Για να μην ξεχνιόμαστε: Πριν λίγες μέρες κλείσατε 3,5 χρόνια θητείας. Το μισό από αυτό το διάστημα δεν σας έχουν αφήσει να δημοπρατήσετε έργα. Με την αποχή των μηχανικών από το ασφαλιστικό του 2015, με τα capital controls, με τη διακοπή του ΕΣΠΑ, με τον ν.4412 που συνεχίζει να τροποποιείται συνεχώς και να ερμηνεύεται συνεχώς, με τους ηλεκτρονικούς διαγωνισμούς που χρειάστηκαν 7 μήνες για να φτιαχτούν μητρώα. Αυτή είναι η πραγματικότητα που αντιμετωπίζετε. Είναι κι αυτός ένας τρόπος να δημιουργούνται κίβδηλα πρωτογενή πλεονάσματα.
Κακά τα ψέματα: Η ίδια η ζωή απαιτεί ένα νέο πλαίσιο λειτουργίας πιο ευέλικτο και λιγότερο γραφειοκρατικό, με συγχώνευση και κατάργηση διοικητικών οργάνων και με απλοποίηση στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Δεν είναι δυνατόν να απαιτείται προγραμματική σύμβαση με δύο συμβούλια, δύο ελέγχους νομιμότητας από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση και άλλα δέκα βήματα, για να αγοράσει, για παράδειγμα, μια Περιφέρεια έναν υπολογιστή ή ένας ακριτικός Δήμος έναν απινιδωτή για ένα κέντρο υγείας. Αυτά πρέπει επιτέλους να αλλάξουν. Και θα αλλάξουν και πολύ γρήγορα. Μπορούν να αλλάξουν.
Βήμα δεύτερο: Βοηθάμε την Αυτοδιοίκηση για να βοηθήσει τον εαυτό της. Όλοι γνωρίζουμε πολύ καλά τη δημοσιονομική πραγματικότητα, όμως τα περιθώρια για στήριξη του έργου σας είναι υπαρκτά και σημαντικά. Εμείς θα προχωρήσουμε στη σύσταση του Ταμείου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με θεσμοθετημένους πόρους από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και από τον Τακτικό Προϋπολογισμό. Σε μια κίνηση εμπιστοσύνης προς την Αυτοδιοίκηση, αναθεωρούμε το μηχανισμό χορήγησης των Κ.Α.Π. Όπου -γνωρίζετε πολύ καλά- υπάρχουν στρεβλώσεις και αδικίες. Θα διευκολύνουμε τους Δήμους να αυξήσουν τους πόρους τους και να δημιουργήσουν προϋποθέσεις για την ανάπτυξη, αξιοποιώντας κατ’ αρχάς την ίδια την ακίνητη περιουσία τους. Ταυτόχρονα, αξιοποιούμε, με μια νέα λογική, όλα τα σύγχρονα χρηματοδοτικά εργαλεία, στηρίζοντας ενεργά και αποφασιστικά τις συμπράξεις δημοσίου και ιδιωτικού τομέα και αξιοποιώντας διαφορετικές πηγές χρηματοδότησης, συμπεριλαμβανομένων και διεθνών χρηματοπιστωτικών οργανισμών, που αντιμετωπίζουν την Αυτοδιοίκηση παντού στον κόσμο, τις Περιφέρειες, τους μεγάλους Δήμους, με αυξημένο ενδιαφέρον.
Με απλά λόγια, θέλουμε να σας δώσουμε τη δυνατότητα να κάνετε τη δουλειά σας καλύτερα. Και αν η συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα οδηγεί στην παροχή καλύτερων υπηρεσιών με χαμηλότερο κόστος, αυτό πρέπει να ενθαρρύνεται και όχι να αποθαρρύνεται. Εξάλλου, πολλοί από εσάς συνεργάζεστε ήδη επιτυχημένα με ιδιώτες σε εξαιρετικά ευαίσθητα αντικείμενα, όπως η αποκομιδή των απορριμμάτων, παρέχοντας στους πολίτες καλύτερες υπηρεσίες, καθαρότερες πόλεις με χαμηλότερο κόστος. Θέλουμε επίσης, να ενισχύουμε τον ρόλο της Αυτοδιοίκησης και στην κοινωνική πολιτική. Και θα είμαστε διατεθειμένοι να συζητήσουμε, κ. Πρόεδρε σε πρώτη φάση -ξέρω και την ευαισθησία σας για το θέμα αυτό- πιλοτική μεταφορά των Κέντρων Υγείας στην Τοπική Αυτοδιοίκηση με ενίσχυση του ρόλου της στην κοινωνική πρόνοια.
Θέλω, επίσης, να ξεκαθαρίσουμε πως όσον αφορά την άσκηση εποπτείας και ελέγχου των Ο.Τ.Α από το κεντρικό Κράτος, αυτή θα πρέπει να αφορά αποκλειστικά τη νομιμότητα των πράξεων, όπως το Σύνταγμα ορίζει. Ασφαλώς θα εποπτεύεται η κατάρτιση και εκτέλεση αξιόπιστων προϋπολογισμών και θα διεξάγεται απολογιστικός έλεγχος. Ο έλεγχος, όμως, θα πρέπει να γίνεται δίχως να παρακωλύεται η λειτουργία των Ο.Τ.Α. και σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να επεκτείνεται στη σκοπιμότητα των πράξεων. Η σκοπιμότητα είναι δική σας υπόθεση. Γι’ αυτό εκλέγεσθε, για να παίρνετε ακριβώς αυτές τις αποφάσεις. Η διαδικασία αυτή πρέπει να επιβλέπεται και να εποπτεύεται από το ενιαίο Υπουργείο Εσωτερικών και Διοικητικής Μεταρρύθμισης. Από την εμπειρία μου, δεν υπάρχει κανείς απολύτως λόγος, γιατί τα δύο αυτά Υπουργεία να είναι διακριτά. Ο σχεδιασμός της οργάνωσης του Κράτους σε όλα του τα επίπεδα -αυτό που εσείς αναδεικνύετε, η πολυεπίπεδη διακυβέρνηση- πρέπει να είναι συγκεντρωμένος σε έναν και όχι σε δύο πολιτικούς προϊσταμένους. Ταυτόχρονα, σχεδιάζουμε διαδικασίες αξιολόγησης του προσωπικού των Ο.Τ.Α., αλλά και των παρεχόμενων υπηρεσιών από τους πολίτες τους ίδιους, η τεχνολογία μπορεί να μας βοηθήσει πολύ σε αυτή την κατεύθυνση.
Αναφορικά με την εσωτερική αναδιοργάνωση των Δήμων, θέλουμε να κάνουμε κάτι το οποίο έχουμε συζητήσει πολλές φορές, αλλά ακόμα δεν έχει γίνει: Να τυποποιήσουμε και να διευκολύνουμε την εκπόνηση νέων οργανογραμμάτων ανάλογα με το είδος του Δήμου: άλλες οι ανάγκες ενός μεγάλου αστικού Δήμου, άλλες οι ανάγκες ενός νησιωτικού Δήμου. Με ξεκάθαρη περιγραφή διαδικασιών, αλλά και θέσεων εργασίας. Αλλά θέλουμε να εφαρμόσουμε στους Ο.Τ.Α. ένα σύστημα κινητικότητας με αντικειμενικά κριτήρια, με στόχο τη βέλτιστη κατανομή των εργαζομένων προς όφελος των πολιτών. Δεν γίνεται να αποψιλώνουμε ειδικά τους μικρότερους Δήμους -τους νησιωτικούς, τους ορεινούς, τους ακριτικούς Δήμους- από προσωπικό που τους είναι απολύτως απαραίτητο. Και δεν μπορεί να γίνει καμία κινητικότητα εάν δεν συμφωνήσει ο φορέας προέλευσης. Και σίγουρα, με σωστό προγραμματισμό, μπορούμε να στελεχώσουμε τις υπηρεσίες σας με διαφάνεια και να υπηρετήσουμε τις πραγματικές ανάγκες σας. Έτσι ώστε να αποφευχθούν οι αδιαφανείς διαδικασίες, όπως αυτή της τελευταίας προκήρυξης του ΑΣΕΠ για τη μονιμοποίηση των 8.000 συμβασιούχων. Γνωρίζετε, ότι έχει ήδη προκαλέσει την αντίδραση χιλιάδων άλλων υποψηφίων, που στην πραγματικότητα απορρίφθηκαν, εξαιτίας της αλλαγής των όρων της προκήρυξης μετά την έκδοσή της.
Δεν θα επεκταθώ στις σχετικές κυβερνητικές μεθοδεύσεις. Τις γνωρίζετε όλοι. Έχουμε, όμως, υποχρέωση να καθορίσουμε τους κανόνες του παιχνιδιού. Να εφαρμοστεί ο νόμος και το Σύνταγμα και να μπει επιτέλους ένα τέλος στη φάμπρικα των αλόγιστων παρατάσεων και ανανεώσεων συμβάσεων, που συνήθως οδηγούν σε αθρόες μονιμοποιήσεις, οι οποίες είναι εύθραυστες νομικά, κρατούν ομήρους όλους αυτούς τους συμβασιούχους χωρίς βέβαια να έχει γίνει καμία προηγούμενη μελέτη των πραγματικών αναγκών.
Αυτές οι παρεμβάσεις που σας περιέγραψα μπορούν να γίνουν άμεσα, μέσα στους πρώτους έξι μήνες από την ανάληψη των καθηκόντων μας. Θα διευκολύνουν σημαντικά το έργο, όχι το δικό σας πια, αλλά των επομένων δημοτικών και περιφερειακών Αρχών. Ταυτόχρονα, θα θέσουν τις βάσεις για να ξεκινήσει μια ουσιαστική και σε βάθος συζήτηση, για την πιο τολμηρή μεταρρύθμιση που αφορά την οργάνωση του Κράτους. Και δεν είναι άλλη από την πλήρη απελευθέρωση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης μέσα από τη θεσμοθέτηση της οικονομικής της ανεξαρτησίας. Δηλαδή, την πραγματική δημοσιονομική αποκέντρωση, με δυνατότητα καθορισμού και είσπραξης συγκεκριμένων φόρων από την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Μια τέτοια μεταρρύθμιση θέλει προσεκτικό σχεδιασμό. Θα είχε όμως σπουδαία αποτελέσματα, αφού πρώτα απ’ όλα, η Αυτοδιοίκηση θα είναι άμεσα υπόλογη στους δημότες για την παραμικρή δαπάνη. Και δεύτερον, θα ενίσχυε την αρχή της ανταποδοτικότητας με τους δημότες να γνωρίζουν πως τα χρήματά τους επιστρέφουν σε αυτούς με τη μορφή έργων ή υπηρεσιών.
Σε μια εποχή αμφισβήτησης και απονομιμοποίησης των θεσμών, αυτό είναι ένα αποφασιστικό βήμα στην κατεύθυνση της ανάκτησης της εμπιστοσύνης των πολιτών. Με αυτό το σκεπτικό, ως απόδειξη του πνεύματος συνεργασίας που μας διακρίνει και της εμπιστοσύνης που έχουμε στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, υπενθυμίζω ότι συνεργαζόμαστε -ΚΕΔΕ, ΕΝΠΕ, Γραμματεία Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Ομάδα Προγράμματος της Νέας Δημοκρατίας- ώστε να είναι ώριμες οι αναγκαίες νομοθετικές ρυθμίσεις που σας περιέγραψα. Νομοθετικές πρωτοβουλίες για την Αυτοδιοίκηση, χωρίς την Αυτοδιοίκηση - πόσω μάλλον ενάντια στην Αυτοδιοίκηση- δεν χωράνε στη δική μας αντίληψη. Αυτά είναι πράγματα που τελειώνουν με το ΣΥΡΙΖΑ.
Και βέβαια, θέλουμε να θεμελιώσουμε γέφυρες διαλόγου και για τα ειδικά μας τομεακά προγράμματα στην Ανάπτυξη, στο Περιβάλλον, στις Υποδομές, στην Παιδεία, στην Υγεία, στον Πρωτογενή Τομέα και στον Τουρισμό. Και φυσικά, ειδικά στον τομέα της περιφερειακής ανάπτυξης, μαζί με τις Περιφέρειες, οι οποίες και τελικά σηκώνουν και το μεγαλύτερο βάρος των έργων που συνδέονται με την περιφερειακή ανάπτυξη. Γιατί, φίλες και φίλοι, νομίζω πως είναι προφανής η διαφορά. Για μας η Αυτοδιοίκηση είναι θεσμικός εταίρος, συνομιλητής και συνεργάτης. Το έχω αποδείξει και προσωπικά στη διάρκεια της δικής μου πολιτικής διαδρομής, ως βουλευτή, ως Υπουργός, ως Αρχηγός της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης. Τιμούμε την προσφορά της. Πιστεύουμε στις δυνατότητές της. Πιστεύω στις δυνατότητές σας. Σας εμπιστευόμαστε στην πράξη και όχι στα λόγια. Θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα φιλικό θεσμικό περιβάλλον αρχών και κανόνων σε βάθος χρόνου. Ενώ για το ΣΥΡΙΖΑ, η Αυτοδιοίκηση είναι πολιτικό όργανο προς εξαγορά και εκμαυλισμό. Τέτοιες νοοτροπίες και συμπεριφορές, όμως, είναι απαξιωμένες από το λαό και την Ιστορία.
Τελειώνοντας –και ευχαριστώντας σας και πάλι για την πρόσκληση– σας καλώ να προχωρήσουμε μαζί. Μια πλατιά και ισχυρή συμμαχία, όχι κατ’ ανάγκη με κομματικά χαρακτηριστικά. Για μια νέα αρχιτεκτονική της ελληνικής Πολιτείας, αλλά και για την παραγωγική ανασυγκρότηση της Πατρίδας μας. Με την Αυτοδιοίκηση ανεξάρτητη και ελεύθερη. Στη θέση που της αξίζει. Εφόσον ο ελληνικός λαός μας τιμήσει με την εμπιστοσύνη του, η διακυβέρνησή μας θέλω να συμβολίσει μια νέα εποχή ενίσχυσης της Αυτοδιοίκησης και άριστης συνεργασίας ανάμεσα στην Κυβέρνηση και τους δύο αυτοδιοικητικούς βαθμούς.
Είμαστε έτοιμοι να οδηγήσουμε την Ελλάδα στην οριστική έξοδο από την κρίση. Είμαστε έτοιμοι να βάλουμε τέλος στη μιζέρια και στο τέλμα που κυριαρχούν στη χώρα μας. Είμαστε έτοιμοι να ενώσουμε τους Έλληνες και να βάλουμε τέλος σε άγονους διχασμούς. Όσο κι αν η Κυβέρνηση δεν το αντέχει ψυχολογικά, η ώρα της πολιτικής αλλαγής πλησιάζει. Η ώρα για την αναγέννηση και για μια νέα Ελλάδα πλησιάζει. Και είμαι σίγουρος, σε αυτό τον ωραίο αγώνα θα είμαστε τελικά σύμμαχοι.
Αγαπητοί σύνεδροι, τα τελευταία λόγια μου μπορεί να ακούστηκαν λίγο ρομαντικά, αλλά δεν είναι. Το πρόγραμμά μας είναι φάρος που δείχνει το δρόμο για να αλλάξουμε την πραγματικότητα. Γιατί κάθε σχέδιο, όσο κι αν είναι τεχνοκρατικά ακέραιο και πολιτικά ρεαλιστικό, πρέπει να εμπνέεται από μεγάλες ιδέες και φιλόδοξες στοχεύσεις για να μετατραπεί τελικά σε απτό αποτέλεσμα. Αυτό εξάλλου μας το δίδαξε, ένας πρωτοπόρος αγωνιστής της Αυτοδιοίκησης που χάσαμε έναν τέτοιον Απρίλη, πριν από 26 χρόνια: Ο Αντώνης Τρίτσης, στον οποίον αξίζει ν’ αφιερώσουμε την επιτυχία του σημερινού συνεδρίου.