«Η κατάρρευση του μηχανισμού απονομής συντάξεων»

Άρθρο στην εφημερίδα «Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ»

του Ιωάννη Βρούτση

«Η κατάρρευση του μηχανισμού απονομής συντάξεων»

Η αδικαιολόγητη καθυστέρηση στην απονομή των συντάξεων –στα 2,5 χρόνια ΣΥΡΙΖΑ- προκάλεσε μια πρωτοφανή κατάσταση, το πάγωμα 300.000 κύριων και επικουρικών συντάξεων και εφάπαξ.

Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εργασίας αυτοδιαψεύδεται συνεχώς, καθώς από τη μια αναθεωρεί συνεχώς τους στόχους που η ίδια θέτει και από την άλλη δίνει νέες υποσχέσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η πολυδιαφημισμένη –από την υπουργό- δέσμευση σε συνέντευξη τύπου, ότι δεν θα υπάρχει καμία σύνταξη σε εκκρεμότητα μέχρι τον Οκτώβριο του 2017. Δέσμευση, που διαψεύστηκε πλήρως, αποδεικνύοντας τη μηδενική αξιοπιστία της, αλλά και ολόκληρης της κυβέρνησης.

Ο πυρήνας του πραγματικού προβλήματος, είναι η σημαντική επιβράδυνση -το 2016- και η πλήρης κατάρρευση το 2017 του μηχανισμού απονομής συντάξεων, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του συστήματος «ΗΛΙΟΣ» που ανακοίνωσε πρόσφατα η κυβέρνηση. Σύμφωνα με τα στοιχεία, από το 2014 -με σταδιακές και συντονισμένες προσπάθειες- είχε επιτευχθεί ένας ρυθμός της τάξης των 15.000-16.000 απονομών μηνιαίως που διατηρήθηκε και το 2015. Ο ρυθμός αυτός έπεσε στο μισό το 2017, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του συστήματος «ΗΛΙΟΣ» στον πίνακα 1 που ακολουθεί.

Πίνακας 1: Οριστικές νέες απονομές συντάξεων, Πηγή: Υπ. Εργασίας-Μηνιαίες εκθέσεις «ΗΛΙΟΣ»

Τα ανωτέρω στοιχεία αναδεικνύουν, ότι ο ρυθμός απονομής νέων οριστικών κύριων και επικουρικών συντάξεων κατέρρευσε από τις 16.523 μηνιαίως (Δεκέμβριος 2014) στις 6.222 το Μάρτιο του 2017, δηλαδή κάτω και από το μισό. Το πρώτο οκτάμηνο του 2017 τα στοιχεία είναι απογοητευτικά, με το μέσο όρο των οριστικών απονομών (Ιανουάριος-Αύγουστος 2017) να υπολογίζεται στις 8.067, δηλαδή μειωμένος κατά 51,2% σε σχέση με το Δεκέμβριο του 2014.

Το εντυπωσιακό δε είναι, ότι με εξαίρεση τον ΟΓΑ, κανένα άλλο ταμείο (σήμερα κλάδος του ΕΦΚΑ) δεν κατάφερε να διατηρήσει -έστω και κατά προσέγγιση- τους ρυθμούς απονομής του 2014, όπως απεικονίζονται και στο διάγραμμα που ακολουθεί

Διάγραμμα: Πορεία νέων απονομών οριστικών συντάξεων ανά ταμείο/κλάδο

Ο διοικητής του ΕΦΚΑ δήλωσε στη ΝΕΤ (11/10/17), ότι το υπόλοιπο των αιτήσεων για συνταξιοδότηση δεν υπερβαίνει τις 100.000, εκ των οποίων τουλάχιστον ένα 15% αναμένεται να απορριφθεί με βάση την εμπειρία του πρώτου ενεαμήνου 2017. Εκκρεμεί δηλαδή –σύμφωνα με το διοικητή του ΕΦΚΑ- η απονομή περίπου 85.000 κύριων συντάξεων, αριθμός μικρότερος από όσες θα είχαν εκδοθεί αν είχε διατηρηθεί ο ρυθμός απονομής που παρέλαβε η κυβέρνηση. Αρκεί να αθροίσει κανείς τις διαφορές ανά ταμείο μεταξύ του μέσου όρου των τεσσάρων πρώτων στηλών του πίνακα 1 και των απονομών κάθε μήνα του 2016 (για τους μήνες που δεν έχουν δημοσιευτεί στοιχεία θεωρείται η επίδοση του Οκτωβρίου του 2016) και του 2017. Υπολογίζεται, λοιπόν, εύκολα ότι η διατήρηση μέχρι σήμερα του ρυθμού απονομής που παρέλαβε η κυβέρνηση στις αρχές του 2015 και στα υπόλοιπα (εκτός του ΟΓΑ) ταμεία, θα ισοδυναμούσε από μόνη της με περίπου 89.000 περισσότερες οριστικές απονομές κύριων συντάξεων και 33.300 επικουρικών. Δηλαδή, το απόθεμα των εκκρεμών συντάξεων του ΕΦΚΑ θα είχε μηδενιστεί ήδη από τον Ιούλιο του 2017, χωρίς καμία απολύτως παρέμβαση αν απλά και μόνο η κυβέρνηση διατηρούσε τους ρυθμούς απονομής που παρέλαβε.

Στην περίπτωση αυτή, το “κατασκευασμένο” πλεόνασμα του ΕΦΚΑ για το 2017 (σχέδιο κρατικού προϋπολογισμού 2018) που οφείλεται -κατά την κυβέρνηση- στην εξοικονόμηση 446 εκατομμυρίων, θα μετατρεπόταν αυτομάτως σε έλλειμμα εκατοντάδων εκατομμυρίων. Μόνο για τις μηνιαίες καταβολές των επιπλέον κύριων συντάξεων (και όχι για τα αναλογούντα αναδρομικά), θα έπρεπε η κυβέρνηση να καταβάλει 695 εκατομμύρια ευρώ περισσότερα για το 2017. Το ποσό αυτό, προκύπτει με βάση το πλήθος των επιπλέον συντάξεων που θα είχαν εκδοθεί και τη μέση σύνταξη μετά φόρου που δημοσιεύθηκε στην έκθεση του συστήματος «ΗΛΙΟΣ» τον Αύγουστο του 2017 και αποτυπώνεται στον ακόλουθο πίνακα 2.

ΚΛΑΔΟΣ ΕΦΚΑ	Επιπλέον κύριες Συντάξεις από διατήρηση ρυθμού	Μέση Σύνταξη (8/2017)	Μηνιαίο Ποσό	Ετήσιο Ποσό
ΙΚΑ	48.328	558,95	27.012.936	324.155.227
ΣΥΓΧΩΝΕΥΘΕΝΤΑ ΙΚΑ	6.581	672,52	4.425.854	53.110.249
ΔΗΜΟΣΙΟ (ΕΦΚΑ)	22.338	816,7	18.243.445	218.921.335
ΟΑΕΕ	5.839	758,89	4.431.159	53.173.905
ΕΤΑΑ	3.175	834,66	2.650.046	31.800.546
ΝΑΤ (μέση σύνταξη 4/2017)	2.513	396,49	996.379	11.956.552
ΕΤΑΠ-ΜΜΕ	235	752,72	176.889	2.122.670
ΣΥΝΟΛΟ	89.009		57.936.707	695.240.485

Πίνακας 2: Δαπάνη ΕΦΚΑ από διατήρηση ρυθμού απονομής (μόνο μηνιαίες καταβολές)

Τα αντίστοιχα αναδρομικά, υπολογίζονται μετριοπαθώς στο επίπεδο των 180 εκατομμυρίων, που σημαίνει αύξηση της δαπάνης για το 2017 κατά περίπου 875 εκατομμύρια ευρώ και αυτόματη μετατροπή του προβλεπόμενου πλεονάσματος των 188 εκατομμυρίων σε έλλειμμα 687 εκατομμυρίων ευρώ.

Το κρίσιμο σημείο λοιπόν είναι, ότι με τον τρόπο που πορεύεται η κυβέρνηση είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν θα καταφέρει να πετύχει ακόμη και τον αναθεωρημένο στόχο του Ιανουαρίου 2018, για το μηδενισμό του αποθέματος των αιτήσεων σύνταξης. Παρότι διανύουμε το 2017, ο αποτυχημένος κυβερνητικός σχεδιασμός αντιμετώπισης του προβλήματος γίνεται με όρους τουλάχιστον της προηγούμενης εικοσαετίας. Αγνοώντας τον κύριο καταλύτη που είναι η αξιοποίηση της πληροφορικής, η κυβέρνηση σήμερα εστιάζει στην χειρόγραφη απονομή συντάξεων μέσω υπερωριών. Με τον τρόπο αυτό ελπίζει ότι θα “αναστήσει” το ρυθμό απονομής και θα τον επαναφέρει στα επίπεδα που τον παρέλαβε το Δεκέμβριο του 2014.

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, βρέθηκε σε πλεονεκτική θέση για την επίλυση του προβλήματος, τόσο λόγω του μειωμένου αριθμού νέων αιτήσεων συνταξιοδότησης, σε σχέση με την πληθώρα που παρατηρήθηκε την τετραετία 2010-2014, όσο και με την παραλαβή έτοιμων πληροφοριακών συστημάτων, όπως είναι τα συστήματα «ΑΡΙΑΔΝΗ», «ΗΛΙΟΣ» και «ΑΤΛΑΣ». Για παράδειγμα, η περαιτέρω αξιοποίηση της διασύνδεσης των συστημάτων «ΑΡΙΑΔΝΗ» και «ΗΛΙΟΣ» σε συνδυασμό με το σύστημα «Ηλεκτρονικής Ακαδημαϊκής Ταυτότητας» (ηλεκτρονικό πάσο), θα οδηγούσε άμεσα στην πλήρη αυτοματοποίηση της απονομής έκδοσης του 25% των συντάξεων. Την ίδια στιγμή, η πλήρης αξιοποίηση του ασφαλιστικού βιογραφικού του συστήματος «ΑΤΛΑΣ» θα οδηγούσε την απονομή των υπόλοιπων συντάξεων σε μόλις λίγες εβδομάδες. Οι κινήσεις αυτές, εκτός του ότι θα ανακούφιζαν μια μεγάλη μερίδα του πληθυσμού, θα είχαν σημαντική επίπτωση στο σύνολο του ασφαλιστικού συστήματος καθώς θα απελευθέρωναν προσωπικό υψηλών ικανοτήτων που θα μπορούσε να αναλάβει δράση στην κατεύθυνση της καταπολέμησης της αδήλωτης εργασίας.

Το συμπέρασμα, λοιπόν, είναι ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ όχι μόνο άφησε ανεκμετάλλευτη την ευκαιρία που της δόθηκε, αλλά αντίθετα οδήγησε το μηχανισμό απονομής σε κατάρρευση. Είναι μια από τις πολλές περιπτώσεις, όπου αφού προηγουμένως επιδείνωσε δραματικά την κατάσταση που παρέλαβε, στη συνέχεια προσπαθεί να την επαναφέρει στα επίπεδα του 2014. Η ουσιαστική και οριστική αντιμετώπιση του προβλήματος, θα έρθει με την πλήρη αξιοποίηση όλων των σύγχρονων τεχνολογικών εργαλείων (Πληροφοριακά Συστήματα «ΑΡΙΑΔΝΗ», «ΗΛΙΟΣ», «ΑΤΛΑΣ») από τη νέα κυβέρνηση της ΝΔ μετά την επερχόμενη πολιτική αλλαγή.

Ο κ. Ιωάννης Βρούτσης είναι Τομεάρχης Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης της Νέας Δημοκρατίας και βουλευτής Κυκλάδων