Ομιλία Α.Ε. προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων κας Αννίτας Δημήτριου Ημερίδα Βουλής των Αντιπροσώπων «75 χρόνια Συμβουλίου της Ευρώπης: Κυπριακή Δημοκρατία - οφέλη και προοπτικές»
Είναι με ιδιαίτερη χαρά που καλωσορίζω όλους εσάς και ιδιαίτερα τους εκπροσώπους της Βουλής των Νέων, στην Ημερίδα που διοργανώνει η Βουλή των Αντιπροσώπων με την ευκαιρία συμπλήρωσης 75 χρόνων από την ίδρυση του Συμβουλίου της Ευρώπης. Του, απαράμιλλου θα έλεγα, οργανισμού που ιδρύθηκε το 1949, μετά τον όλεθρο του Δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου, και μετεξελίχθηκε σε ένα, μοναδικά συμπαγή, διεθνή οργανισμό που αριθμεί 46 κράτη μέλη. Ενός οργανισμού που τάχθηκε από τη στιγμή της γένεσης του στην προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου. Η Κυπριακή Δημοκρατία κατέστη επίσημα μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης στις 24 Μάϊου του 1961.
Κατά γενική ομολογία, το μεγαλύτερο επίτευγμα του Συμβουλίου της Ευρώπης είναι η θέσπιση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και Θεμελιωδών Ελευθεριών, η οποία υπογράφηκε στη Ρώμη το 1950 και τέθηκε σε ισχύ το 1953. Σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, η ΕΣΔΑ αποτέλεσε την πρώτη διεθνή συμβατική κωδικοποίηση της διεθνούς προστασίας των ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων του ανθρώπου. Η Σύμβαση και τα πρόσθετα σε αυτήν Πρωτόκολλα κατοχυρώνουν ένα ευρύ φάσμα δικαιωμάτων, η ερμηνεία και εφαρμογή των οποίων συνεχώς εξελίσσεται, συμβαδίζοντας έτσι με τις ανάγκες της σύγχρονης εποχής. Η Σύμβαση αποτελεί επίσης το ύστατο μέσο για τους ευρωπαίους πολίτες έναντι κάθε είδους παραβίασης, η οποία δεν έχει αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά σε εθνικό επίπεδο.
Ο Δρ. Κώστας Παρασκευά θα σας μιλήσει αργότερα για την ΕΣΔΑ αλλά και για άλλες σημαντικές Συμβάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης, τις οποίες η Κύπρος έχει προσυπογράψει και επικυρώσει, κατοχυρώνοντας έτσι στην πράξη ένα ευρύ φάσμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων για τους πολίτες της όπως, μεταξύ άλλων, το δικαίωμα στη ζωή, το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη, το δικαίωμα στον σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής, στην ελευθερία της έκφρασης και της σκέψης, της θρησκείας και το δικαίωμα στο σεβασμό της ιδιοκτησίας. Θα ακούσετε επίσης από την κα Λοϊζίδου και τον κ. Μοδινό για τις δικές τους προσφυγές ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που αφορούν αντίστοιχα, τα περιουσιακά ζητήματα των Ελληνοκυπρίων εκτοπισμένων συνεπεία της τουρκικής εισβολής του 1974 όπως και για την αποποινικοποίηση της ομοφυλοφιλίας στην Κυπριακή Δημοκρατία.
Εκτός από το Δικαστήριο, τα άλλα θεσμικά όργανα του Συμβουλίου της Ευρώπης είναι η Επιτροπή Υπουργών, η Κοινοβουλευτική Συνέλευση, το Κογκρέσο Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών και ο Επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Θα σταθώ πρωτίστως στο έργο της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης, στην οποία συμμετέχει η Βουλή των Αντιπροσώπων αλλά και στην Επιτροπή Υπουργών, λόγω της τεράστιας σημασίας τους σε σχέση με σημαντικά κυπρογενή ζητήματα, με προεξέχων το κυπριακό πρόβλημα. Αυτό βεβαίως καθ’ ουδένα τρόπο δεν θέτει σε δεύτερη μοίρα το γεγονός ότι τόσο το Κογκρέσο όσο και ο Επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο, αφενός, στην εμβάθυνση της τοπικής και περιφερειακής δημοκρατίας και αφετέρου στην ενίσχυση της δυνατότητας των πολιτών να απολαμβάνουν αποτελεσματικά, χωρίς αστερίσκους και υποσημειώσεις, τα ανθρώπινα τους δικαιώματα.
Το έργο της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης, είναι εξαιρετικά σημαντικό για τη χώρα μας. Κάθε κράτος εκπροσωπείται στη Συνέλευση από κοινοβουλευτική αντιπροσωπία, το μέγεθος και η σύνθεση της οποίας αντανακλά τα πληθυσμιακά δεδομένα και τις πολιτικές ισορροπίες σε εθνικό επίπεδο. Οι θεματικές της Συνέλευσης εστιάζουν στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και δη των πιο ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού, στην εδραίωση του κράτους δικαίου, στην εύρυθμη λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών και στην προάσπιση και εδραίωση της δημοκρατίας και της έννομης τάξης τόσο στα κράτη μέλη της όσο και σε γειτνιάζουσες περιοχές. Επιπλέον, η Συνέλευση, μεταξύ άλλων, εκλέγει τα μέλη του Δικαστηρίου, παρακολουθεί εκλογικές διαδικασίες στα κράτη μέλη και παρακολουθεί την τήρηση των υποχρεώσεων και δεσμεύσεων τους όσον αφορά στις συμβατικές τους υποχρεώσεις.
Η Κύπρος εκπροσωπείται στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση με τρία μόνιμα και τρία αναπληρωματικά μέλη. Η νυν αντιπροσωπία αποτελείται από τον επικεφαλή της αντιπροσωπίας κ. Νίκο Τορναρίτη, τον κ. Γιώργο Λουκαΐδη, την κα Χριστιάνα Ερωτοκρίτου και τον κ. Κωστή Ευσταθίου. Η τρίτη θέση μέλους και αναπληρωματικού μέλους παραμένει προσωρινά κενή, για την εκπροσώπηση της τουρκοκυπριακής κοινότητας και οφείλω να σημειώσω ότι είμαι ιδιαίτερα περήφανη για το έργο που επιτελείται από τους εκλεκτούς συναδέλφους.
Η Επιτροπή Υπουργών, από την άλλη, είναι ένα εξόχως πολιτικό σώμα. Ως εκτελεστικό όργανο, αποφασίζει για την κατεύθυνση, την εφαρμογή των αποφάσεων της Συνέλευσης, για τις δράσεις του Οργανισμού και επιβλέπει, μεταξύ άλλων, την εκτέλεση των αποφάσεων του Δικαστηρίου από τα κράτη μέλη. Σημαντικό είναι επισημάνουμε ότι στα θεσμικά όργανα του Συμβουλίου της Ευρώπης εκπροσωπούνται ισάξια, 46 κράτη μέλη και 700 εκατομμύρια πολίτες. Περιλαμβάνει όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και πολλές άλλες χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, την Αρμενία, την Ουκρανία, την Τουρκία το Αζερμπαϊτζάν, τη Γεωργία και τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων. Η Ρωσική Ομοσπονδία αποπέμφθηκε από όλα τα όργανα του Οργανισμού μετά την εισβολή της στην Ουκρανία το 2022.
75 χρόνια Συμβουλίου της Ευρώπης και 63 χρόνια συμμετοχής της χώρας μας σε αυτόν τον πανευρωπαϊκό οργανισμό. Μια καθόλου εύκολη πορεία για τη Κύπρο. Μια πορεία στη διάρκεια της οποίας πολλές φορές βρεθήκαμε να παλεύουμε να πείσουμε για τα αυτονόητα, ιδίως μετά το 1974. Ταυτόχρονα όμως θα ήθελα να τονίσω πως ένα μοναδικό παράδειγμα σύμπνοιας και συνεργασίας, αποτελεί, διαχρονικά θα έλεγα, η διακομματική αντιπροσωπία μας στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης. Και αυτό γιατί παρά τις όποιες διαφορετικές ιδεολογικές προσεγγίσεις, στα μεγάλα εθνικά ζητήματα η κυπριακή αντιπροσωπία ανέκαθεν λειτουργούσε με το βλέμμα πάντα στραμμένο στη Κύπρο. Με στόχο την προάσπιση των καλώς νοούμενων συμφερόντων της Κυπριακής Δημοκρατίας. Εύκολο εγχείρημα; Καθόλου. Δρώντας όμως προληπτικά αλλά και διορατικά, τα μέλη μας έθεταν ως στόχο τους την ενασχόληση τους με σημαντικά ζητήματα που απασχολούσαν την ΚΣΣΕ, πέραν των εθνικών μας ζητημάτων, κτίζοντας έτσι συνεργίες με μεγάλες αντιπροσωπίες της Συνέλευσης και κερδίζοντας τον σεβασμό και την εκτίμηση των εκεί συναδέλφων τους, λαμβάνοντας έτσι υποστήριξη σε κυπρογενή σημαντικά ζητήματα και ψηφίσματα. Δεν είναι, λοιπόν, καθόλου τυχαίο που στη πορεία αυτή η ΚΣΣΕ υιοθέτησε μια σειρά εξαιρετικά σημαντικών Ψηφισμάτων, Συστάσεων και αναφορών για τη Κύπρο, όπως, μεταξύ άλλων, για το Κυπριακό, για τον εποικισμό των κατεχομένων, για τους εγκλωβισμένους μας, για τους αγνοουμένους της Κυπριακής τραγωδίας, για την καταστροφή της πολιτιστικής μας κληρονομιάς στα κατεχόμενα, για την Αμμόχωστο αλλά και για σωρεία άλλων σημαντικών ζητημάτων. Ταυτόχρονα η χώρα μας, με το Κοινοβούλιο μας να πρωτοστατεί, συμμετείχε με τεράστια επιτυχία σε σημαντικές εκστρατείες του Συμβουλίου της Ευρώπης όπως την εκστρατεία ‘Ένα στα Πέντε’ με στόχο τη καταπολέμηση της Σεξουαλικής Κακοποίησης και Εκμετάλλευσης Παιδιών και της Παιδικής Πορνογραφίας. Συναφώς με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου του 2016 δημιουργήθηκε το ‘Σπίτι του Παιδιού» βασισμένο στο πρότυπο Barnahaus της Ισλανδίας, με στόχο τη διαχείριση περιπτώσεων σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης ανηλίκων σ’ ένα περιβάλλον φιλικό προς το παιδί, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα την ασφάλεια, την ευημερία και την προστασία του και αποτρέποντας την επαναθυματοποίηση του.
Είναι λοιπόν με ιδιαίτερη χαρά και τιμή, που σήμερα, ανάμεσά μας, βρίσκονται καταξιωμένα πρώην και φυσικά τα νυν μέλη της κυπριακής αντιπροσωπίας στη Συνέλευση. Αξίζει επίσης να αναφέρω, ότι η μικρή Κύπρος το 2017, κατάφερε, για πρώτη φορά από την ένταξη της χώρας μας στον Οργανισμό, να αναδείξει την νυν Επίτροπο Υγείας και Ασφάλειας Τροφίμων της ΕΕ, κα Στέλλα Κυριακίδου, στο ανώτατο αξίωμα της Προεδρίας της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης, το οποίο υπηρέτησε με ιδιαίτερο ζήλο, ευθύνη και αφοσίωση. Η κα Κυριακίδου, που δυστυχώς δεν μπορούσε να βρίσκεται σήμερα μαζί μας, θα σας απευθύνει σε λίγο σύντομο οπτικογραφημένο χαιρετισμό.
Παράλληλα θα ήθελα να αναφερθώ στα σημαντικά και υψηλά αξιώματα, όπως Προεδρίες και Αντιπροεδρίες Επιτροπών και πολιτικών ομάδων της Συνέλευσης, που κατείχαν τόσο πρώην όσο και τα νυν μέλη της αντιπροσωπίας μας, όπως για παράδειγμα της Επιτροπής Νομικών και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, της Επιτροπής Υγείας, Κοινωνικών θεμάτων και Αειφόρου Ανάπτυξης, της Επιτροπής Κανονισμού, Ασυλίας και Θεσμικών Θεμάτων, της Υποεπιτροπής για τη Μέση Ανατολή και τον Αραβικό Κόσμο, της Επιτροπής Οικονομικών, της Επιτροπής για την Εκλογή των Δικαστών στο ΕΔΔτΑ, της Επιτροπής Πολιτισμού, Επιστημών, Παιδείας και ΜΜΕ και το πολύ σημαντικό αξίωμα της Αντιπροεδρίας της Συνέλευσης. Αξιώματα επίσης όπως Προεδρίες και Αντιπροεδρίες των Πολιτικών Ομάδων της ΚΣΣΕ, όπως του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, της Ομάδας των Σοσιαλιστών, Δημοκρατών και Πρασίνων όπως και της Ενωμένης Ευρωπαϊκής Αριστεράς αλλά και θέσεις Γενικών Εισηγητών της Συνέλευσης όπως, μεταξύ άλλων, για τα Δικαιώματα των Παιδιών, για τον Προϋπολογισμό και τις Διακυβερνητικές Σχέσεις του Οργανισμού αλλά και για την Εκλογή των Δικαστών στο ΕΔΔΤΑ, πραγματικά μας κάνουν ιδιαίτερα υπερήφανους.
Αδιαμφισβήτητα, η ανάδειξη του κομβικού ρόλου της Κύπρου ως πυλώνα ασφάλειας και σταθερότητας και γέφυρας διαλόγου και συνεργασίας μεταξύ Ευρώπης και Μέσης Ανατολής, κατέστη δυνατή μέσα ακριβώς από αυτή τη δυναμική παρουσία των Κυπρίων βουλευτών μας στη Συνέλευση. Κάτι που ταυτόχρονα ενισχύει σημαντικά την ορατότητα και την αξιοπιστία της Βουλής των Αντιπροσώπων, καθώς και τη δυνατότητά της να συμβάλλει ουσιαστικά στη λήψη σημαντικών αποφάσεων και να διαμορφώνει θέσεις σε καίρια ζητήματα τόσο ειδικού ενδιαφέροντος για την Κύπρο όσο και ευρύτερου ενδιαφέροντος. Κατά το δεύτερο μέρος των εργασιών της Ημερίδας, θα έχετε τη δυνατότητα συνομιλήσετε και να υποβάλετε ερωτήσεις στα νυν αλλά και στα πρώην μέλη της αντιπροσωπίας για τις εμπειρίες και τα επιτεύγματά τους.
Κάτι τελευταίο σε σχέση με τους νέους μας ειδικότερα, που διαπιστώνω με ιδιαίτερη χαρά πως εκπροσωπούνται δυναμικά εδώ σήμερα. Είμαι στην ευχάριστη θέση να μοιραστώ μαζί σας ότι μόλις πρόσφατα εγκρίθηκε ψήφισμα της Συνέλευσης που αφορά σε μια πιο θεσμοθετημένη εκπροσώπηση των νέων στις εργασίες της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης, αναγνωρίζοντας ότι η ενεργός συμμετοχή τους στην πολιτική ζωή αποτελεί προϋπόθεση για την οικοδόμηση σταθερών κοινωνιών και ισχυρών δημοκρατιών. Το ψήφισμα προβλέπει, μεταξύ άλλων, τη σύσταση μηχανισμού για τη δομημένη συνεργασία των εκπροσώπων της νέας γενιάς με τα μέλη της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης. Έτσι, οι νέοι θα μπορούν να καθορίζουν τις προτεραιότητές τους, να εκφράζουν τις ανησυχίες τους και να προτείνουν λύσεις στα θέματα που τους αφορούν και όχι μόνο.
Αγαπητές φίλες και φίλοι,
Η ιδιότητα της Κύπρου ως κράτους μέλους του Συμβουλίου της Ευρώπης προσδίδει πρόσθετη αξία στη χώρα μας. Η επάξια εκπροσώπησή μας σε όλα τα θεσμικά όργανα του Οργανισμού, οι συνέργειες που έχουν αναπτυχθεί, και η τεχνογνωσία που έχει μεταφερθεί σε εθνικό επίπεδο εμπλουτίζοντας μας τόσο ατομικά όσο και συλλογικά είναι αδιαμφισβήτητα εργαλεία εξέχουσας σημασίας για τη χώρα μας. Στόχος μας να τα διαφυλάξουμε και να τα ενισχύσουμε ακόμη περισσότερο. Παραμένοντας πιστοί στο όραμα των ιδρυτών του Συμβουλίου της Ευρώπης. Για μια Ήπειρο απαλλαγμένη από διακρίσεις, καταπατήσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, από ρατσισμό, μισαλλοδοξία και φανατισμό. Για μια ήπειρο όπου όλοι ανεξαιρέτως οι πολίτες θα μπορούν να απολαμβάνουν τα βασικά αγαθά που πρέπει να περιβάλλουν κάθε ανθρώπινη ύπαρξη: Ελευθερία, Δικαιοσύνη, Ισότητα.