Ο Υπουργός Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας (ΥΕΕΒ) κ. Γιώργος Παπαναστασίου παραχώρησε σήμερα συνέντευξη Τύπου, κατά την οποία παρουσίασε το έργο του Υπουργείου το πρώτο έτος διακυβέρνησης.
Προκηρύξεις Σχεδίων Χορηγιών ύψους €354 εκατ. την τριετία 2023-2025
Ξεκινώντας την παρουσίασή του, ο κ. Παπαναστασίου τόνισε ότι κατά την τριετία 2023-2025 το ΥΕΕΒ προχωρά με προκηρύξεις Σχεδίων Χορηγιών συνολικού ύψους €354 εκατ., με στόχο την έμπρακτη στήριξη νοικοκυριών, επιχειρήσεων και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Ήδη έχουν προκηρυχθεί Σχέδια €205.7 εκατ., τα οποία αφορούν, μεταξύ άλλων, σε κίνητρα που παραχωρούνται μέσω του Ταμείου ΑΠΕ και ΕΞ.Ε (€137.5 εκατ.) για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών και θερμομόνωση οροφής, για τη χρήση φωτοβολταϊκών για τη φόρτιση οχημάτων, για την εγκατάσταση/αντικατάσταση ηλιακών θερμοσίφωνων και για την ενεργειακή αναβάθμιση από Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Οι έντεκα νέες προκηρύξεις, που θα ακολουθήσουν την περίοδο 2024-2025, σύμφωνα με τον Υπουργό, θα ανέλθουν σε €148 εκατ. και θα περιλαμβάνουν τα τρία Σχέδια Χορηγιών, που έχουν ανακοινωθεί ήδη από το Υπουργείο, για την Ενεργειακή Αναβάθμιση και Ενίσχυση της Ανταγωνιστικότητας Μεγάλων Επιχειρήσεων (€17 εκατ.), την Ενίσχυση Νέας Επιχειρηματικής Δραστηριότητας (€20 εκατ.) και την Κυκλική Οικονομία σε Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις (€14 εκατ.).
Αναβάθμιση επιχειρηματικού οικοσυστήματος
Με στόχο να καταστεί η Κύπρος ελκυστικός προορισμός για επενδύσεις, ο κ. Παπαναστασίου επισήμανε ότι το ΥΕΕΒ προβαίνει σε ενέργειες για αναβάθμιση του επιχειρηματικού οικοσυστήματος. Όπως εξήγησε, πρόκειται για ενέργειες που συμβάλλουν στην άνοδο, που καταγράφεται τόσο στις εξαγωγές υπηρεσιών, οι οποίες ανήλθαν σε €22.9 δις το 2023, αυξημένες κατά 2.2% σε σχέση με το 2022 και κατά 52% σε σχέση με το 2029, όσο και στις εξαγωγές εγχώριων προϊόντων, που έφθασαν στα €2.4 δις το 2023, για μια αύξηση της τάξης του 42% σε σχέση με το 2022.
Συγκεκριμένα, ο Υπουργός σημείωσε τις προσπάθειες για συνεχή αναβάθμιση της Μονάδας Διευκόλυνσης Εταιρειών (ΜΔΕ), στην οποία έχουν εγγραφεί μέχρι σήμερα 1.986 εταιρείες. Η εγγραφή στο Μητρώο Εταιρειών Ξένων Συμφερόντων της ΜΔΕ γίνεται ηλεκτρονικά από τις 17 Νοεμβρίου 2023, ενώ τον Ιούνιο του 2023 είχε προηγηθεί και η έναρξη λειτουργίας του Ψηφιακού Ενιαίου Κέντρου Εξυπηρέτησης (Digital One Stop Shop) για έργα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ). Σε αυτό το πλαίσιο, έχουν εξυπηρετηθεί/εξυπηρετούνται 250 έργα ΑΠΕ, συμπεριλαμβανομένων και υβριδικών έργων, που συνδυάζουν αποθήκευση ενέργειας και παραγωγή από ΑΠΕ.
Επιπρόσθετα, ο κ. Παπαναστασίου μίλησε για τις δράσεις, στις οποίες προβαίνει το Υπουργείο, για προώθηση της εξωστρέφειας των κυπριακών επιχειρήσεων και προβολή της Κύπρου ως επιχειρηματικού κέντρου, συμπεριλαμβανομένων της διοργάνωσης επιχειρηματικών αποστολών στο εξωτερικό, καθώς και της συνεργασίας της υπηρεσίας Export Helpdesk με τα 16 Εμπορικά Κέντρα της Δημοκρατίας για τη διερεύνηση εξαγωγικών προοπτικών σε 52 χώρες. Τον Ιούνιο του 2024 θα προκηρυχθεί ένα νέο Σχέδιο Χορηγιών για την Εξωστρέφεια Επιχειρήσεων, €1 εκατ. ανά έτος για το 2024 και 2025, ενώ εντός του 2024 θα εκπονηθεί και μελέτη για την ανταγωνιστικότητα του τομέα των υπηρεσιών με σκοπό τον καταρτισμό σχετικού σχεδίου δράσης.
Ο Υπουργός εξήγησε, παράλληλα, ότι το 2023 ξεκίνησε ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη της ολοκληρωμένης Πλατφόρμας Διαχείρισης Μητρώων του Τμήματος Εφόρου Εταιρειών και Διανοητικής Ιδιοκτησίας, ενός έργου €14 εκατ., που αναμένεται να ολοκληρωθεί τέλη του 2025 ή αρχές του 2026. Τον Νοέμβριο του 2023 τέθηκε επίσης σε εφαρμογή το πλήρες ηλεκτρονικό σύστημα του Μητρώου Πραγματικών Δικαιούχων, για το οποίο υπάρχει υψηλό ποσοστό συμμόρφωσης, με καταχωρίσεις 164.198 εταιρειών από τις 202.446 εγγεγραμμένες στο Μητρώο Εταιρειών.
Σε σχέση με τις δράσεις για δημιουργία αποτελεσματικού πλαισίου αφερεγγυότητας, ο κ. Παπαναστασίου αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, στην έναρξη, πολύ σύντομα, του έργου εκσυγχρονισμού και αναθεώρησης της σχετικής νομοθεσίας, στο πλαίσιο του οποίου θα διεξαχθεί διάλογος για διεύρυνση των κριτηρίων και ενδυνάμωση των σχεδίων αναδιάρθρωσης δανείων. Κύριος στόχος, η προστασία της κύριας κατοικίας, η διασφάλιση αποπληρωμής των πιστωτών και η ευνοϊκότερη αντιμετώπιση των εγγυητών.
Εντατικοποίηση μέτρων για Προστασία Καταναλωτών
Δεδομένων και των ανατιμήσεων στις τιμές αγαθών, λόγω των διαδοχικών διεθνών κρίσεων, ο κ. Παπαναστασίου εξήγησε ότι το ΥΕΕΒ προχωρά σε μέτρα ενίσχυσης της προστασίας των καταναλωτών, συμπεριλαμβανομένων της ηλεκτρονικής πλατφόρμας e-kalathi, η οποία θα λειτουργήσει τέλος του 2024 και θα επιτρέπει τη σύγκριση τιμών, καθώς και της νέας νομοθεσίας, που ετοιμάστηκε και αναμένεται να ψηφιστεί από τη Βουλή των Αντιπροσώπων εντός του ερχόμενου Μαΐου, για την επιβολή ανώτατης τιμής για βασικά προϊόντα, όπως το νερό, σε σημεία πώλησης όπου δεν μπορεί να αναπτυχθεί επαρκής ανταγωνισμός, π.χ. γήπεδα, αεροδρόμια, λιμάνια, θέατρα, παραλίες, νοσηλευτήρια κ.ά. Παράλληλα, θα δημοσιευθεί εντός Μαΐου 2024 Οδηγός Προσφορών για την αντιμετώπιση αθέμιτων πρακτικών από επιχειρήσεις κατά τις προωθητικές τους ενέργειες.
Επανακαθορισμός ενεργειακής στρατηγικής
Στην τελευταία ενότητα της παρουσίασής του, ο Υπουργός Ενέργειας τόνισε ότι η Κυβέρνηση, από την πρώτη στιγμή ανάληψης της διακυβέρνησης του τόπου, διαπίστωσε την ανάγκη για επίσπευση του μετασχηματισμού του ενεργειακού τομέα, με στόχο τη μείωση του κόστους του ηλεκτρισμού και, παράλληλα, την άρση της ενεργειακής μας απομόνωσης, τη διασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού, τη βέλτιστη αξιοποίηση του φυσικού αερίου στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) της Κυπριακής Δημοκρατίας και την ταχεία πράσινη μετάβαση.
Συγκεκριμένα, αναφερόμενος στις προσπάθειες για προώθηση των ΑΠΕ και της Εξοικονόμησης Ενέργειας, ο κ. Παπαναστασίου επισήμανε ότι η Κύπρος θα έχει, τον Ιούνιο του 2024, το τελικό επικαιροποιημένο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, έχοντας εξασφαλίσει ήδη χρηματοδότηση ύψους €120 εκατ. από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) για αναβάθμιση, ψηφιοποίηση και επέκταση του ηλεκτρικού δικτύου. Παράλληλα, ξεκίνησε η υλοποίηση του Δεκαετούς Προγράμματος Ανάπτυξης Συστήματος Μεταφοράς για την περίοδο 2024-2033, ενώ το Υπουργείο εργάζεται και για την ετοιμασία Σχεδίου Χορηγιών, μέσω μειοδοτικού διαγωνισμού, για υβριδικά συστήματα αποθήκευσης σε συνδυασμό με έργα ΑΠΕ.
Αναφέρθηκε επίσης, εκ νέου, στα αναβαθμισμένα Σχέδια Χορηγιών του Ταμείου ΑΠΕ και ΕΞ.Ε, τα οποία προνοούν, μεταξύ άλλων, για αυξημένες χορηγίες σε ευάλωτους καταναλωτές, τονίζοντας το μεγάλο ενδιαφέρον που καταγράφεται για την κατηγορία «Φωτοβολταϊκά για Όλους». Από την προκήρυξη του σχετικού Σχεδίου την 1η Μαρτίου 2024 λήφθηκαν 5.100 αιτήσεις για την εν λόγω κατηγορία, με τον Υπουργό να διαβεβαιώνει ότι αυτή θα συνεχιστεί και μετά τη συμπλήρωση των 6.000 αιτήσεων, που ήταν και ο αρχικός στόχος. Γενικά για τα Σχέδια του Ταμείου ΑΠΕ και ΕΞ.Ε υπήρξε το 2023 αύξηση 300% στις καταβληθείσες χορηγίες σε σχέση με το 2022, από €5.8 εκατ. σε €23.5 εκατ., ενώ και οι υποβληθείσες αιτήσεις, οι οποίες αφορούν οικίες, αυξήθηκαν την ίδια περίοδο κατά 64%, από 12.906 σε 21.203.
Σε σχέση με την προώθηση μιας βιώσιμης και ανταγωνιστικής αγοράς ενέργειας, ο κ. Παπαναστασίου εξήγησε ότι προχωρούν, μεταξύ άλλων, οι διαδικασίες στελέχωσης του Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου, ενώ εντός του τρέχοντος μηνός (Απρίλιος 2024) αναμένεται και η τελική αποδοχή του Συστήματος Λειτουργίας της Ανταγωνιστικής Αγοράς Ηλεκτρισμού. Η τελική δοκιμαστική περίοδος για την Ανταγωνιστική Αγορά θα ξεκινήσει τέλος του 2024 και αναμένεται να διαρκέσει μέχρι έξι (6) μήνες.
Ο Υπουργός Ενέργειας τόνισε ότι με πρωτοβουλίες της Κυβέρνησης προχωρούν επίσης σημαντικές υποδομές για την Κύπρο, όπως το τερματικό εισαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου στο Βασιλικό και η ηλεκτρική διασύνδεση με την Ελλάδα και το Ισραήλ. Με την επανέναρξη των κατασκευαστικών εργασιών εντός του περασμένου Μαρτίου, το τερματικό αναμένεται να ολοκληρωθεί τέλη 2024 ή αρχές 2025, ενώ και η πλωτή μονάδα αναμένεται να παραληφθεί Μάιο/Ιούνιο του 2024.
Όσον αφορά στην ηλεκτρική διασύνδεση Great Sea Interconnector, της οποίας η εμπορική λειτουργία υπολογίζεται εντός του 2029, ο κ. Παπαναστασίου ξεκαθάρισε ότι η Κυπριακή Δημοκρατία, ως όφειλε για την προστασία των Κύπριων καταναλωτών, έχει ζητήσει από τον Ανεξάρτητο Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας της Ελλάδας (φορέας υλοποίησης) επικαιροποιημένη μελέτη κόστους-οφέλους, με σκοπό τη λήψη τελικής επενδυτικής απόφασης αγοράς μετοχικού κεφαλαίου ύψους μέχρι €100 εκατ.
Ο Υπουργός Ενέργειας αναφέρθηκε, τέλος, στις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνει η Κύπρος για την έλευση φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο για χρήση στην ηλεκτροπαραγωγή, καθώς και για υγροποίηση και εξαγωγές ως LNG.
Σε αυτό το πλαίσιο μίλησε και για τις ενέργειες, που γίνονται για την επίσπευση ανάπτυξης των ανακαλύψεων φυσικού αερίου στην κυπριακή ΑΟΖ. Συγκεκριμένα, σε σχέση με τις διεργασίες για ανάπτυξη του κοιτάσματος «Αφροδίτη», υπενθύμισε ότι η Κυπριακή Δημοκρατία έχει λάβει πρόταση από την αδειούχο κοινοπραξία των Chevron, NewMed Energy και Shell, στη βάση του Σχεδίου Ανάπτυξης και Παραγωγής του 2019, το οποίο περιλαμβάνει πλωτή μονάδα παραγωγής (FPU). H εν λόγω πρόταση αξιολογείται στο παρόν στάδιο από το Υπουργείο και, εφόσον συμφωνηθούν τα επόμενα βήματα, η κοινοπραξία αναμένεται να προχωρήσει εντός του 2024 στην εκπόνηση των σχετικών μελετών (Concept Select, Pre-FEED, FEED), με ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2025.
Σύμφωνα με τον κ. Παπαναστασίου, Σχέδιο Ανάπτυξης και Παραγωγής θα υποβληθεί επίσης από την κοινοπραξία των Eni και TotalEnergies για το κοίτασμα «Κρόνος» (Τεμάχιο 6), το οποίο η Κυπριακή Δημοκρατία θα αξιολογήσει με σκοπό την κατάληξη σε συμφωνία εντός του 2024.
Ο Υπουργός Ενέργειας αναφέρθηκε, τέλος, στη δουλειά που γίνεται και για τα υπόλοιπα αδειοδοτημένα τεμάχια στην κυπριακή ΑΟΖ, σημειώνοντας ότι στη βάση και των δεδομένων της γεώτρησης αξιολόγησης «Γλαύκος-2» (κοινοπραξία ExxonMobil και QatarEnergy), εντός του 2023 αναγνωρίστηκαν πιθανοί ερευνητικοί στόχοι στα Τεμάχια 5 και 10, ενώ εξετάστηκαν και πιθανές συνέργειες με γειτονικές ανακαλύψεις. Οι ερευνητικές γεωτρήσεις στα Τεμάχια 5 και 10 θα αδειοδοτηθούν εντός του 2024.