Ανακοίνωση του Υπουργού Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος κ. Πέτρου Ξενοφώντος για το πόρισμα της διοικητικής έρευνας για την κατασκευή του οδικού δικτύου του Εθνικού Δασικού Πάρκου Ακάμα
Η ανάγκη επαναξιολόγησης του τρόπου εφαρμογής του Σχεδίου Αειφόρου Ανάπτυξης του Εθνικού Δασικού Πάρκου Ακάμα (ΕΔΠ), προκύπτει από τα ευρήματα της διοικητικής έρευνας που διεξήχθη μετά από οδηγίες μου για την πορεία της κατασκευής μέρους του οδικού δικτύου σε σύγκριση με τον σχεδιασμό του εγκεκριμένου Σχεδίου Αειφόρου Ανάπτυξης. Από τα ευρήματα της έρευνας, η οποία υποβλήθηκε χθες, διαπιστώνεται επίσης η ανάγκη για τη θέσπιση αποτελεσματικού και συνολικού συντονισμού όλων των σχεδίων, δράσεων και μέτρων που προγραμματίζονται για την ευαίσθητη αυτή περιοχή. Επιβάλλεται επίσης η στενή παρακολούθηση όλων των σχεδιαζόμενων και εφαρμοζόμενων δράσεων και μέτρων με διαφάνεια και επικοινωνία με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς.
To Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος αντικρίζει το συγκεκριμένο θέμα με διαφάνεια, υπευθυνότητα και συνολική προσέγγιση. Στη βάση αυτής της προσέγγισης, ανακοινώνουμε τα σημαντικότερα ευρήματα της διοικητικής έρευνας, τα οποία έχουν ως εξής:
α) Η Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση (ΕΟΑ) για το Στρατηγικό Σχέδιο της Αειφόρου Ανάπτυξης του Εθνικού Δασικού Πάρκου Ακάμα δόθηκε στις 28.07.2021 από την αρμόδια αναθέτουσα Αρχή, και συγκεκριμένα το Τμήμα Δασών, στους μελετητές ώστε τα κατασκευαστικά σχέδια να είναι συμβατά με τους όρους της.
β) Τα τελικά κατασκευαστικά σχέδια δεν παρουσιάστηκαν από την αρμόδια Αρχή ενώπιον της ad-hoc επιτροπής, η οποία αξιολόγησε τη μελέτη της Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης που αφορούσε το Στρατηγικό Σχέδιο της Αειφόρου Ανάπτυξης του Εθνικού Δασικού Πάρκου Ακάμα.
γ) Στις 02.12.2021 το Τμήμα Περιβάλλοντος απέστειλε με μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ενημερωτική/διευκρινιστική επιστολή προς την Ομοσπονδία Περιβαλλοντικών Οργανώσεων Κύπρου (ΟΠΟΚ) με κοινοποίηση σε όλα τα μέλη της ad-hoc επιτροπής, στην οποία αναφέρονται πληροφορίες για την προκήρυξη του διαγωνισμού, οι διαδικασίες εκτίμησης επιπτώσεων στο περιβάλλον, καθώς και οι διαδικασίες της ΕΟΑ σε σχέση με την Βελτίωση του Κύριου Οδικού δικτύου Φάση Α΄ του Εθνικού Δασικού Πάρκου Ακάμα καθώς και στην ανέγερση 14 κόμβων υποδομών διαχείρισης του Εθνικού Δασικού Πάρκου Ακάμα. Στη συγκεκριμένη επιστολή αναφέρεται ο σύνδεσμος https://eia.moa.gov.cy/public στον οποίο περιλαμβανόταν η Έκθεση Πληροφοριών που υποβλήθηκε στο Τμήμα Περιβάλλοντος από το Τμήμα Δασών και αφορά το έργο της βελτίωσης μέρους του οδικού δικτύου με τα τελικά κατασκευαστικά σχέδια.
Περαιτέρω προσδιορίστηκαν τα ακόλουθα σημαντικά θέματα:
α) Η Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση για το Στρατηγικό Σχέδιο της Αειφόρου Ανάπτυξης του Εθνικού Δασικού Πάρκου Ακάμα εκπονήθηκε πριν να ολοκληρωθούν τα τελικά κατασκευαστικά σχέδια βελτίωσης του οδικού δικτύου. Συνεπώς, δεν έλαβε υπόψη τα αναχώματα και τις εκσκαφές και επομένως και το σύνολο της κατάληψης εδάφους από την κατασκευή του οδικού δικτύου. Το γεγονός αυτό καθιστά αδύνατο τον υπολογισμό των χωματουργικών εργασιών με ακρίβεια σε σχέση με τις προσωρινές επιπτώσεις που εξετάζονται στο πλαίσιο μιας Μελέτης Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης. Στο πλαίσιο των συναντήσεων της ad-hoc επιτροπής μετά την ολοκλήρωση των κατασκευαστικών σχεδίων θα μπορούσε να καλεστεί είτε από την Αναθέτουσα Αρχή είτε από την αρμόδια Περιβαλλοντική Αρχή, ειδικός σύμβουλος εμπειρογνώμονας για να εξηγήσει στα μέλη της, τις λεπτομέρειες των κατασκευαστικών σχεδίων, την πιθανή έκταση της απώλειας γης και την όχληση που θα μπορούσε να δημιουργηθεί.
β) Παρόλο που η έκθεση της Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης, για το Σχέδιο Αειφόρου Διαχείρισης του Εθνικού Δασικού Πάρκου Ακάμα καλύπτει αρκετές πτυχές με αυστηρούς όρους, η Περιβαλλοντική Αρχή είχε την επιλογή, σε επίπεδο Έργου, να ζητήσει ξεχωριστή μελέτη Δέουσας Εκτίμησης, να ζητήσει Μελέτη Εκτίμησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον ή να εγκρίνει το Έργο, μετά από την υποβολή εντύπου Έκθεσης Πληροφοριών. Στην προκειμένη περίπτωση το Τμήμα Περιβάλλοντος προχώρησε στην Περιβαλλοντική Έγκριση του Έργου στις 02.12.2021, μετά την υποβολή του εντύπου Έκθεσης Πληροφοριών.
γ) Στο έντυπο Έκθεσης Πληροφοριών αναφέρεται η ίδια κατάληψη εδάφους όπως και στην Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση που προηγήθηκε και αξιολογήθηκε κάτι που δεν είναι ορθό επειδή η προσθήκη των πρανών, των εσκαφών καθώς και των χωματουργικών εργασιών διαφοροποίησε την προσωρινή περιβαλλοντική επιβάρυνση και ενδεχομένως θα έπρεπε να ετοιμαστεί πλήρης Μελέτη Εκτίμηση Επιπτώσεων στο Περιβάλλον και Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση για το έργο.
δ) Θα ήταν χρήσιμη η μόνιμη παρουσία Περιβαλλοντικού Επιτηρητή του Τμήματος Περιβάλλοντος με Αγορά Υπηρεσιών.
ε) Το Τμήμα Δασών με συνεχή παρουσία στον χώρο των εργασιών και ως το αρμόδιο Τμήμα για έργα εντός Δασικής Περιοχής και Αναθέτουσα Αρχή, θα μπορούσε να παρέμβει και να απαιτήσει τη σταδιακή αποπεράτωση των εργασιών, όπως άλλωστε προβλέπεται στο συμβόλαιο κατασκευής. Τα τελικά κατασκευαστικά σχέδια της Φάσης Α’ για τη βελτίωση του κύριου οδικού δικτύου του Εθνικού Δασικού Πάρκου Ακάμα έχουν διαχωριστεί σε τμήματα, και στους πρώτους 9 μήνες της σύμβασης να εκτελούνται εργασίες ανά τμήμα (α) Δρόμος 1Α: Άσπρος Ποταμός - Τοξεύτρα – Λάρα, Δρόμος (β)2: Κυκλικός Λάρας και (γ) Δρόμος 4Β: Τοξεύτρα Άβακας ενώ τους τελευταίους 5 μήνες της σύμβασης το μέρος του δρόμου 4Β: Άβακας – Λίπατη.
στ) Οι χωματουργικές και άλλες κατασκευαστικές εργασίες στο μεγαλύτερο εύρος του Έργου, δεν έγιναν σταδιακά ώστε να ολοκληρώνονται ανά τμήμα, όπως προβλέπεται στη Σύμβαση, με αποτέλεσμα να δημιουργήσουν μεγαλύτερης κλίμακας διατάραξη. Επιπρόσθετα, ως αποτέλεσμα των αδικαιολόγητων μεγάλων καθυστερήσεων δεν έχει ολοκληρωθεί κανένα τμήμα του δρόμου. Είναι φανερό ότι κάτι τέτοιο υπέχει κινδύνους ατυχημάτων αλλά και ζημιών που μπορεί να προκληθούν κατά τη διάρκεια κακών καιρικών συνθηκών. Σχετική είναι και η αναφορά στη συμπληρωματική έκθεση Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης, στην οποία αναφέρεται κυρίως για περιβαλλοντικούς λόγους η ανάγκη όπως η εργασία να εκτελείται σταδιακά, κάτι που ήταν και όρος του Συμβολαίου.
ζ) Βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ των αρμοδίων τμημάτων αφού τυχόν λάθη και παραλείψεις (εκθέσεις ομάδας παρακολούθησης) θα μπορούσαν να αποφευχθούν αν το Τμήμα Δασών διευθετούσε συναντήσεις με τα συναρμόδια τμήματα για συζήτηση και λήψη μέτρων με κοινή ευθύνη για προβλήματα, όπως:-
- η έλλειψη υλικού κατασκευής του οδοστρώματος από τα λατομεία (crusher run),
- η απουσία Λειτουργού Ασφάλειας και Υγείας στο εργοτάξιο παρά τις επανειλημμένες συστάσεις του Τμήματος Δασών,
- η μη επαρκής σήμανση και περίφραξη του εργοταξίου με σοβαρό κίνδυνο ατυχήματος,
- οι καθυστερήσεις και κακοτεχνίες λόγω έλλειψης προσωπικού και μηχανημάτων.
η) Κατά την εξέταση της Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης θα μπορούσαν να αξιοποιούνται εμπειρογνώμονες για την ορθή εξέταση και λήψη αποφάσεων.
Τα συμπεράσματα της διοικητικής έρευνας θα βοηθήσουν ουσιαστικά στην υλοποίηση δύο βασικών προτεραιοτήτων του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος σε σχέση με τον Ακάμα. Πρώτη προτεραιότητα είναι η αποκατάσταση του περιβάλλοντος με την άρση των εργασιών που δεν έπρεπε να είχαν γίνει. Δεύτερη προτεραιότητα είναι η ολοκλήρωση των εργασιών, με σωστά σχεδιασμένα, προσεκτικά και σταδιακά βήματα, με διαφάνεια και με στόχο πάντα την προστασία και την αποτελεσματική διαχείριση της περιοχής και την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη της τοπικής κοινωνίας γύρω από τις αξίες της περιοχής.
Επιπρόσθετα βάσει των συμπερασμάτων της διοικητικής έρευνας φαίνεται ότι, υπάρχουν παρεκκλίσεις, εγείρονται κάποια ζητήματα τα οποία θα διερευνηθούν περαιτέρω ως προς τις διαδικασίες που ακολουθήθηκαν κατά πόσο αυτές ήταν σύννομες.
Στη βάση και των οδηγιών του Προέδρου της Δημοκρατίας, επιθυμώ να διαβεβαιώσω ότι κύριο μέλημά μας είναι η προστασία της φυσικής ομορφιάς της περιοχής και ότι όλα τα έργα θα υπηρετούν αυτή την απαράβατη αρχή. Η επιτυχής εφαρμογή όλων των σχεδίων, δράσεων και μέτρων για την περιοχή του Ακάμα, με στόχο την προστασία του περιβάλλοντος, με την παράλληλη ώθηση της κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης των κοινοτήτων του Ακάμα, αποτελεί βασική προτεραιότητα της Κυβέρνησης.