Επιτροπή Θεσμών-Σύμβαση 717- Οι τοποθετήσεις των εισηγητών ΝΔ-ΣΥΡΙΖΑ-ΠΑΣΟΚ-ΚΚΕ και ΜέΡΑ25
Με διαφορετικές εστιάσεις και ερωτήματα τοποθετήθηκαν οι εισηγητές των κοινοβουλευτικών ομάδων σχετικά με την σύμβαση 717 για την ανάταξη και αναβάθμιση του σιδηροδρομικού δικτύου και τα αίτια της τραγωδίας στα Τέμπη. Ο εισηγητής της ΝΔ Δημήτρης Καιρίδης ανέφερε ότι «έχει έρθει η στιγμή για μια ψύχραιμη και νηφάλια και σε βάθος αποτίμηση του τι συνέβη, χωρίς κραυγές αλλά με στοιχεία και αποδείξεις τεκμηριωμένα». Εστίασε στην τοποθέτηση του πρώην υπουργού Χρήστου Σπίρτζη λέγοντας ότι «με την πρωτολογία του δημιουργήθηκαν περισσότερα ερωτηματικά από όσες απαντήσεις είχε». Παρατήρησε ότι «το αφήγημά του δεν ήταν συνεκτικό και δεν έβγαζε ένα νόημα» καθώς «μας είπε ότι ήταν μια κακή σύμβαση η 717 αλλά έδωσε έξι παρατάσεις εγγράφοντας ως αιτιολογία ότι υπαιτιότητα έχει και το δημόσιο». Ποια ήταν, ρώτησε ο κ. Καιρίδης, ποια είναι η υπαιτιότητα του Δημοσίου και η μη ευθύνη του εργολάβου; Και δεν τις διορθώσατε με μια συμπληρωματική σύμβαση που έπρεπε να την είχατε φέρει στην Βουλή αλλά δεν την φέρατε;». Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ ανέφερε «έδωσε για την συντήρηση του δικτύου περίπου 9 εκατ. ευρώ στα τεσσεράμισι χρόνια! Η ΝΔ σχεδόν τα διπλάσια». Η πρώτη καταστροφή του συστήματος τηλεδιοίκησης στον σταθμό της Λάρισας σημειώθηκε το 2015. Τι έγινε μέχρι το 2019 που σημειώθηκε η δεύτερη πυρκαγιά στον ίδιο σταθμό για την αναδιάταξη του συστήματος;».Το περίφημο Κέντρο της οδού Καρόλου, λειτουργούσε μέσω τηλεφώνου ή ενός καταγραφικού συστήματος σε ένα καντράν; Πόσους διαγωνισμούς μέσω ΑΣΕΠ κάνατε για προσλήψεις στον ΟΣΕ; Γιατί τα στοιχεία δείχνουν επί των ημερών σας μόνο συμβάσεις και μετατάξεις. Η ευθύνη της ΡΑΣ που εσείς στελεχώσατε το 2017 δεν υπάρχει για την σιδηροδρομική ασφάλεια; Η ηγεσία της ΡΑΣ που επιλέξατε δεν έχει καμία απολύτως σχέση με τους σιδηροδρόμους. Καταλόγισε όμως ευθύνες και στην κυβέρνηση της ΝΔ που διατήρησε αυτή την διοίκηση της ΡΑΣ που ήταν ελλειμματική.
Ο κ. Καιρίδης, αναφέρθηκε μεταξύ άλλων και στο ύψος πώλησης του ΟΣΕ που έγινε επί των ημερών της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ και η διαγραφή χρεών που έκανε προκειμένου αυτή να επιτευχθεί. Τέλος, σημείωσε ότι η αναφορά στο ανθρώπινο λάθος δεν γίνεται για να υπάρξει συσκότιση ή απόκρυψη ευθυνών αλλά θα πρέπει όλα να αποτιμηθούν.
Ο εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ Νίκος Παππάς, από την πλευρά του ανέφερε ότι «ήρθε η στιγμή να βάλουμε το δάκτυλο στην πληγή» και να μιλήσουμε επί της ουσίας. Το θέμα της σημερινής συνεδρίασης «να είναι η σύμβαση 717..., δεν δείχνει ότι το μέλημα είναι η αναζήτηση της αλήθειας». Να είμαστε «ειλικρινής, ευθείς αλλά να μην πιέζουμε την αλήθεια». Τηλεδιοίκηση στην Λάρισα «δεν υπάρχει, καμία διοίκηση από απόσταση δεν υπάρχει στην Λάρισα, Ουδεμία». Ζήτησε από τον κ. Γεραπετρίτη να ανακαλέσει ότι υπάρχει τηλεδιοίκηση (διοίκηση από απόσταση) αλλά ένα τοπικό σύστημα ελέγχου, ενός πίνακα, μιας κονσόλας των εισερχόμενων και εξερχόμενων του σταθμού τρένων». Ο σταθμάρχης είπε «δεν είχε την δυνατότητα να βλέπει για 12 λεπτά μετά την πορεία των τρένων καθώς υπήρχε ένα τοπικό κέντρο», «δεν μπορεί να διαψεύδουμε τα μάτια μας». Το Κέντρο τηλεδιοικήσης της Λάρισας «είναι ένα γιαπί και στο οποίο βρέθηκε το πρωί ο κ. Τσίπρας, αλλά εσείς σερβίρετε ότι υπάρχει τηλεδιοίκηση για να επιρριφθούν οι ευθύνες στον σταθμάρχη».
Σχετικά με την υλοποίηση της σύμβαση 717, ο κ. Παππάς είπε ότι ο διευθυντής του έργου παραιτήθηκε τον Απρίλιο του 2022 μιλώντας για στασιμότητα και καθυστερήσεις. Αποκαλύπτεται σήμερα ότι την στιγμή που το δημόσιο ήταν στα διοικητικά δικαστήρια με τους αναδόχους αυτοί ζητούσαν αποζημιώσεις και ενώ καθυστερήσουν εσείς αποφασίσατε να τους πληρώσετε ενώ καθυστερούσαν το έργο. Γιατί; Ποιος και πότε αποφάσισε αυτές τις αποζημιώσεις.
Αναφορικά με το πρωτόκολλο διοικητικής παραλαβής που έχει καταθέσει ο κ. Γεραπετρίτης με ημερομηνία Νοέμβριος του 2022, ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ παρατήρησε ότι ήταν η πρώτη μόνο σελίδα, ενώ στις υπόλοιπές αναφερόντουσαν ότι δεν αφορά την τηλεδιοίκηση αλλά της σηματοδότησης του τμήματος Ορφανά - Λάρισα, δηλαδή πριν το σταθμό της Λάρισας και όχι μετά όπου σημειώθηκε το δυστύχημα. Μάλιστα στο πρωτόκολλο αυτό, επισήμανε, αναφέρεται πως οι φανοί ακόμα δεν λειτουργούν και ότι το σύστημα είναι παλαιάς τεχνολογίας και θέλει αναβάθμιση.
Επέκρινε τον τέως υπουργό Κώστα Αχ. Καραμανλή, ότι ενώ γνώριζε από τα έγγραφα που είχε λάβει για την κατάσταση του σιδηροδρόμου «μας κουνούσατε το δάκτυλο και μας λέγατε ντροπή που αμφισβητούσαμε την ασφάλεια του σιδηροδρομικού δικτύου. Ντροπή θα ήταν ως αξιωματική αντιπολίτευση να μην σας τα θέταμε. Εμείς ήμασταν μετρημένοι γιατί πονάμε το Μέσο, σεβόμαστε τους εργαζόμενους που μέχρι αυτή την στιγμή έπαιζαν την ζωή τους κορώνα - γράμματα και αναδεικνύουμε με μέτρο τα πολύ κρίσιμα ζητήματα που μας καλούσατε να παρακάμπτουμε και να σιωπούμε, να μην υποδεικνύουμε». Ρώτησε τον τέως υπουργό εάν «γνώριζε τα προβλήματα και τα εξώδικα που έστελναν οι εργαζόμενοι, ο πρωθυπουργός, εάν λειτούργησε το Επιτελικό Κράτος γιατί αυτή είναι μια κρίσιμη ερώτηση. Επίσης, ο κ. Παππάς ρώτησε «εάν ο γιος του κ. Ντογιάκου ήταν συνεργάτης σας, χειρίστηκε κάποιο από τα εξώδικα που παραλάβατε στο Υπουργείο, σας εισηγήθηκε κάτι για τις νομικές σας ενέργειες. Σας συνέστησε να τα αγνοήσετε ή απαντήσετε με κάποιο τρόπο;». Πόσες φορές συναντήσατε τους εκπροσώπους των εργαζομένων; Του έθεσε το θέμα των επενδύσεων που είχε αναλάβει από το 2019 με μνημόνιο συνεργασίας με την η ΤΡΕΝΟΣΕ. Και ρώτησε ποιοι άλλοι Υπουργοί είχαν γνώση αυτού του σχεδίου σύμβασης.
Ο εισηγητής του ΠΑΣΟΚ- ΚΙΝΑΛ Χάρης Καστανίδης ανέφερε ότι από την ημέρα της τραγωδίας απέφυγε να τροφοδοτήσει εντάσεις. Προτείναμε συγκεκριμένα πράγματα όπως ο ορισμός διακομματικών διοικήσεων στον ΟΣΕ και ΕΡΓΟΣΕ για να προχωρήσει σε υποδείξεις και έργα που δεν θα αμφισβητούνταν από κανένα επόμενο. Επίσης είχαμε ζητήσει για να μην υπάρξουν αμφισβητήσεις διακομματική Επιτροπή για τα αίτια. Και αξιοποίηση της διάταξης του ΠΚ για ταχύτητες διαδικασίες διερεύνησης. Τίποτα όμως από αυτά δεν υιοθετήθηκαν γι' αυτό εξέφρασε την θλίψη του. Απέδωσε ανειλικρίνεια σε όσα αναφέρουν οι πρώην υπουργοί λέγοντας ότι αποκρύπτονται άλλα κρίσιμα έγγραφα. Το δραματικό γεγονός, είπε, είναι ότι από το 2002 έως το 2021 έχουμε αύξηση ατυχημάτων που δεν συνέβαιναν στο παρελθόν. Και κανείς «δεν ανησυχεί, δεν λέει κάτω τα μολύβια πάνω τα χειρόφρενα». Οι ευθύνες είπε «είναι τεράστιες».
Ανέφερε ότι στις 4 Οκτωβρίου 2021 εισέρχεται στο γραφείο του υπουργού και λαμβάνει εμπιστευτικό πρωτόκολλο έγγραφο- έκθεση της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας, από έλεγχο της Μονάδας Επιθεωρήσεων με θέμα την εκτέλεση της σύμβασης 717 επισημαίνοντας παραλείψεις, καταλογίζει ευθύνες και κάνει προτάσεις. Μια έκθεση στην οποία αναγράφεται ότι δεν υπάρχουν ανταλλακτικά για την ανάταξη του παλαιού συστήματος. Παρατηρεί ότι η ΕΡΓΟΣΕ στέλνει με 40 μήνες καθυστέρηση προς υπογραφή τον ανακεφαλαιοποιητικό πίνακα της σύμβασης και δεν φρόντισε για την επιδίκαση των αναγκαίων μέτρων κατά του αναδόχου. Η Αρχή, επισημαίνει παιχνίδια στρέβλωσης ανταγωνισμού από τον ανάδοχο. Και η ΕΡΓΟΣΕ απαντά ότι θέλει να συζητήσει με τον ανάδοχο μετά από 13 μήνες για τα ανταλλακτικά και τα επανορθωτικά μέτρα! Από την έκθεση αυτή, είπε ο κ. Καστανίδης, καταλογίζονται συγκριμένες πειθαρχικές ευθύνες και στέλνει στον Εισαγγελέα την υπόθεση για καταλογισμό ποινικών ευθυνών. Και ρώτησε τον κ. Καραμανλή εάν δια εγγράφων ζήτησε πειθαρχικό έλεγχο και τι έχει γίνει σε αυτό το διάστημα από τον Οκτώβριο του 2021 μέχρι σήμερα. Ζήτησε να πληροφορηθεί και από τον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου αλλά και τον Εισαγγελέα Οικονομικού Εγκλήματος εάν έχουν ασκήσει διώξεις και κατέθεσε στην Επιτροπή της Βουλής την σχετική έκθεση της Αρχής.
Ο εισηγητής του ΚΚΕ Χρήστος Κατσώτης μίλησε για μια «μεθοδική προσπάθεια από ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ να θαφτούν οι αιτίες που οδήγησαν στον θάνατο 57 ανθρώπους στα Τέμπη. Τόνισε ότι το κόμμα δεν θα σταματήσει να προβάλει τις κύριες αιτίες, για τις οποίες έχουν ευθύνη όλες οι κυβερνήσεις, ευθύνες που δεν μπορούν να τεμαχιστούν, να συσκοτιστούν και να διαχυθούν, τόνισε. Οι ευθύνες, είπε, βαραίνουν τις κυβερνήσεις που υλοποίησαν την πολιτική της ΕΕ για την απελευθέρωση, την υποχρηματοδότηση του ΟΣΕ, την ιδιωτικοποίηση του κερδοφόρου τμήματος, τον διαχωρισμό δηλαδή της ράγας από το τρένο. Ο βουλευτής του ΚΚΕ κατηγόρησε τις κυβερνήσεις ότι λειτούργησαν ως τροχονόμος των επιχειρηματικών συμφερόντων, επιτρέποντας για παράδειγμα στην «Hellenic Train» να λειτουργεί χωρίς να έχει διασφαλιστεί η ασφάλεια των μεταφορών και με τεράστιες ελλείψεις προσωπικού. Έθεσε συγκεκριμένα ερωτήματα όπως ποιες ήταν οι ενέργειες για τα συστήματα ασφαλείας και τι ενέργειες έγιναν για την εξασφάλιση της ποιότητας παραδοτέων έργων από τις κυβερνήσεις. Χαρακτηριστικό είναι ότι ακόμα τα συστήματα της σύμβασης 717 δεν έχουν παραδοθεί. «Τι έκαναν οι κυβερνήσεις για αυτό;» ρώτησε ο Χρ. Κατσώτης, ενώ έθεσε επίσης ερωτήματα σχετικά με το πώς ενέργησαν οι κυβερνήσεις απέναντι στις καταγγελίες για προβλήματα στην ασφάλεια των μεταφορών από το 2016. Ο κ. Κατσώτης παράλληλα ανέδειξε τα τεράστια κενά στα προσωπικό που προέκυψαν από απομακρύνσεις έμπειρων εργαζομένων και συνταξιοδοτήσεων που δεν αναπληρώθηκαν. Κατήγγειλε ότι υπάρχουν 1.348 κενές θέσεις, ενώ καλύπτονται βάρδιες με υπερεργασία. Επισήμανε την ανάγκη να ανατραπεί η πολιτική αυτή από τους εργαζόμενους και τον λαό.
Η εισηγήτρια του ΜέΡΑ25 Σοφία Σακοράφα διαφώνησε με την επιλογή της πλειοψηφίας» να θέσει ως στέμμα της σημερινής συζήτησης την σύμβαση 717 για την σηματοδότηση και τηλεδιοίκηση του ΟΣΕ. Θα πρέπει είπε «να μιλήσουμε για την υποχρηματοδότηση, την υποστελέχωση που έφεραν την κατάρρευση του συστήματος και των υποδομών, των χυδαίων κομματικών προσλήψεων ούτε της μεθοδευμένης και σκόπιμης υποβάθμισης του δημόσιου τομέα που επιχειρούν οι κυβερνήσεις σας τα τελευταία 13 χρόνια;». Μίλησε για «ιδιοτέλεια και αυτοπροστασία» που επιλέγεται για τις κυβερνητικές επιλογές. Στο έγκλημα των Τεμπών δεν υπάρχουν μόνο οι ευθύνες του σταθμάρχη αλλά και των διοικήσεων, των υπουργών και του πρωθυπουργού. Και εάν οι πρώτοι έχουν ευθύνες αμέλειας ή βαριάς αμέλειας όλοι οι υπόλοιποι έχουν βαρύτατες ευθύνες και ενδεχόμενο δόλο γιατί είχαν τα στοιχεία για να προβλέψουν τα τραγικά αποτελέσματα αλλά συνέχιζαν αυτά που έκαναν στις θητείες τους. Σας απουσιάζει, είπε η βουλευτής «μια στοιχειώδης ευθύνη απέναντι στην κοινωνία και τώρα και πάντα». Αναρωτήθηκε γιατί σήμερα στην Επιτροπή δεν κλήθηκαν οι υφυπουργοί Μεταφορών και Υποδομών, η ΕΡΓΟΣΕ και ο ΟΣΕ, η ΡΑΣ και οι εκπρόσωποι εργαζομένων. Υπογράμμισε ότι «δεν θα ανεχθούμε ούτε την διάχυση ούτε την συσκότιση των ευθυνών» και ρώτησε: Ποιοι παράγοντες και διαδικασίες διασφαλίζουν την ασφάλεια. Η σύμβαση 717 από μόνη της διασφαλίζει την ασφάλεια και σε ποιες μελέτες βασίζεται η κρίση σας αυτή; Πέρα από το σύστημα τηλεδιοίκησης τι ποσοστό διαδραματίζει η εκπαίδευση του προσωπικού; Οι ελλείψεις των σταθμαρχών που από 400 οργανικές θέσεις υπηρετούν μόνο 25 εκ των οποίων άλλοι 70 με ΔΠΥ; Πως εκπαιδεύονται, υπάρχει δοκιμαστική εργασία τους και για πόσο διάστημα θα πρέπει να εργάζονται μαζί με έναν έμπειρο σταθμάρχη; Υπάρχει αριθμός προσωπικού στα τρένα για να εφαρμόζονται τα αναγκαία; Ποιος έχει την ευθύνη ανάλυσης ατυχημάτων. Γιατί δεν υπάρχουν συστήματα επικοινωνίας που να καλύπτει όλο το δίκτυο ενώ υπάρχει η σχετική υποχρέωση. Έθεσε και το θέμα των πολλών ισόπεδων διαβάσεων που κάθε χρόνοι κοστίζει ζωές 20 ανθρώπων; Ποιοι είναι οι κανόνες αξιοκρατίας σε κρίσιμες θέσεις ευθύνης ασφάλειας; Η κακοδαιμονία δεν είναι μόνο στις κλοπές υλικού αλλά γιατί δεν έχουμε περιφράξεις. Η κυρία Σακοράφα, καταλήγοντας, ανέφερε ότι ζητάμε να υπάρχει η ανάληψη ευθύνης για τις πολιτικές που υιοθετήθηκαν που επέφερε αυτό το προδιαγραμμένο τραγικό δυστύχημα.