Ομιλία ΑΝΥΠΕΞ Νίκου Χουντή στην εναρκτήρια εκδήλωση για το «Ευρωπαϊκό Έτος για
την Ανάπτυξη 2015»
Ακολουθεί κείμενο σημερινής ομιλίας του Αναπληρωτή Υπουργού Εξωτερικών, κ. Νίκου Χουντή, στην εναρκτήρια εκδήλωση, στο Υπουργείο Εξωτερικών, για το «Ευρωπαϊκό Έτος για την Ανάπτυξη 2015» :
«Καλημέρα σας φίλες και φίλοι,
Καλημέρα σας αγαπητοί προσκεκλημένοι,
Μεταξύ μας διακρίνω πρέσβεις πολλών χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τους ευχαριστώ όλους για την παρουσία τους.
Είχα μια δυσκολία στη σύνταξη της ομιλίας και του χαιρετισμού, για να είμαι ουσιαστικός και δημιουργικός στο θέμα της σημερινής ημερίδας. Αισθάνομαι ιδιαίτερη τιμή και χαρά, αλλά και ευθύνη, το ότι παρευρίσκομαι εδώ, μαζί με τον Επίτροπο, κ. Στυλιανίδη και όλους εσάς. Η δυσκολία είναι ότι δεν ξέρω και δεν μπορώ να αποτιμήσω τη δουλειά που έκανε μέχρι τώρα η Υπηρεσία (ΥΔΑΣ) και επειδή είναι η πρώτη μου ομιλία, ως Αναπληρωτής Υπουργός και υπεύθυνος για τις Ευρωπαϊκές Υποθέσεις, αισθάνομαι την υποχρέωση να ενσωματώσω σε αυτά που θα ακούσετε και ορισμένες θέσεις αρχών της νέας κυβέρνησης στο συγκεκριμένο θέμα.
Όπως γνωρίζετε, αυτή η εκδήλωση γίνεται, μετά από τη σχετική εισήγηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και την κοινή απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, με αφορμή την ανακήρυξη του 2015 ως Ευρωπαϊκό Έτος για την Ανάπτυξη.
Είναι το πρώτο έτος που αναφέρεται σε εξωτερική δράση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και είναι επίκαιρο γιατί συναντάται με μια χρονιά-ορόσημο για το μέλλον της βιώσιμης οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης, καθώς όλες οι χώρες του κόσμου, κάτω από την ομπρέλα του ΟΗΕ, έχουν εμπλακεί σε δύο διαδικασίες αλληλένδετες και τεράστιας σημασίας.
Πρόκειται για την νέα αναπτυξιακή ατζέντα μετά το 2015 που θα υιοθετηθεί κατά τη Σύνοδο Κορυφής του ΟΗΕ στην Νέα Υόρκη το Σεπτέμβριο για τη βιώσιμη ανάπτυξη και την Παγκόσμια Διάσκεψη για την Κλιματική Αλλαγή, που θα γίνει στο Παρίσι, στο τέλος του χρόνου.
Δεκαπέντε χρόνια μετά τους αναπτυξιακούς στόχους της χιλιετίας, σημαντικά πράγματα έχουν επιτευχθεί σε αυτό τον τομέα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, ο χώρος μας, ο σημαντικότερος δωρητής στον κόσμο, συνέβαλλε σημαντικά και βοήθησε να αλλάξει η ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων. Το ποσοστό των φτωχών ανθρώπων, με τα στοιχεία που διαθέτουμε, μειώθηκε στο μισό και 9 στα 10 παιδιά, αγόρια και κορίτσια, στις αναπτυσσόμενες χώρες, ξεκινάνε πλέον το σχολείο.
Ωστόσο, παρά τα επιτεύγματα και τη μείωση της φτώχειας, 870 εκατομμύρια άνθρωποι, περίπου ένας στους οκτώ πεινάει, ενώ βασικά ανθρώπινα δικαιώματα καταπατούνται. Η επισιτιστική ασφάλεια και οι συνθήκες διαβίωσης εκατομμυρίων ανθρώπων υπονομεύονται σοβαρά από ακραία καιρικά φαινόμενα, οι επιπτώσεις των οποίων απειλούν την αποτελεσματικότερη απόλαυση μιας σειράς βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως το δικαίωμα σε ασφαλές πόσιμο νερό και τρόφιμα, καθώς και το δικαίωμα στην υγεία και την κατάλληλη στέγαση. Η σύνδεση της κλιματικής αλλαγής, της αναγκαστικής μετανάστευσης και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αποδεικνύει ότι η ατζέντα της κλιματικής αλλαγής είναι βαθιά συνυφασμένη με την αναπτυξιακή ατζέντα.
Ένα μεγάλο θέμα που συνδέεται με την αναπτυξιακή ατζέντα, είναι αυτό της εξεύρεσης των αναγκαίων οικονομικών πόρων που διατίθενται σε παγκόσμιο επίπεδο. Τα στοιχεία που έχω υπόψη μου λένε τα εξής: Σε ανακοίνωση του ΟΟΣΑ καταγράφεται ότι η αναπτυξιακή βοήθεια αυξήθηκε κατά 6,1% σε πραγματικούς όρους το 2013, για να φτάσει στο υψηλότερο επίπεδο που έχει καταγραφεί ποτέ, παρά τη συνεχή πίεση στους προϋπολογισμούς στις χώρες του ΟΟΣΑ από την παγκόσμια οικονομική κρίση.
Η έρευνα που έχει γίνει, σχετικά με τα σχέδια δαπανών των χορηγών, από την Επιτροπή Αναπτυξιακής Βοήθειας του ΟΟΣΑ, έδειξε ότι τα επίπεδα της βοήθειας, θα μπορούσαν να αυξηθούν και πάλι το 2014 και να σταθεροποιηθεί στη συνέχεια. Ωστόσο παρατηρείται πτώση του μεριδίου των ενισχύσεων που προορίζεται για τις φτωχότερες χώρες, ειδικά της Υποσαχάριας Αφρικής, φαινόμενο που φαίνεται πιθανόν ότι θα συνεχιστεί.
Εδώ πρέπει να σας αναφέρω ότι η Ελλάδα μείωσε κατά 7.7% την αναπτυξιακή της συνεισφορά το 2013, λόγω της δημοσιονομικής κατάστασης που βιώνει και που σας είναι γνωστή.
Με βάση τα στοιχεία της Eurostat, αυτό που ισχύει για την Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι ότι μεταξύ 2004 και 2012 το μερίδιο του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος (ΑΕΕ) που δαπανήθηκε από την ΕΕ των 27 κρατών-μελών για την επίσημη αναπτυξιακή βοήθεια (ΕΑΒ) αυξήθηκε λιγότερο από 2% σε ετήσια βάση.
Σε κάθε περίπτωση, φαίνεται ότι ο στόχος η Ευρωπαϊκή Ένωση να αφιερώσει το 0,7% του ΑΕΠ της για την Επίσημη Αναπτυξιακή Βοήθεια μέχρι το 2015, είναι δύσκολο να επιτευχθεί.
Στο πλαίσιο αυτό, το αποτέλεσμα της Διεθνούς Διάσκεψης, που θα συζητήσει αυτό το θέμα, για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης, και θα γίνει στην Αντίς Αμπέμπα τον Ιούλιο, είναι ζωτικής σημασίας για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος.
Το δεύτερο θέμα είναι το εξής: Με την ευκαιρία του μεγάλου δημόσιου διαλόγου για την παγκόσμια ανάπτυξη, ιδιαίτερη σημασία αποδίδεται πλέον στην αναθεώρηση των παραδοσιακών ορισμών της ανάπτυξης που βασιζόταν στη διαίρεση «Βορρά-Νότου». Στην τεχνική ορολογία της διεθνούς αναπτυξιακής πολιτικής, η «ανάπτυξη» είχε συνδεθεί άρρηκτα με τη «βοήθεια», αν όχι με την «φιλανθρωπία», που απευθυνόταν στον λεγόμενο «αναπτυσσόμενο κόσμο», τον υποτιθέμενα «απομακρυσμένο» από την καθημερινότητα των πολιτών της Δύσης.
Σήμερα, ο δυισμός μεταξύ «αναπτυγμένου» και «αναπτυσσόμενου» κόσμου, «θυμάτων» και «σωτήρων», αντιμετωπίζεται πλέον ως απλοϊκός, καθώς αποκρύβει ότι στην εποχή μας χαρακτηριστικά του «Νότου» έχουν μεταφερθεί στο «Βορρά» και αντίστροφα. Τα υψηλά επίπεδα της ανεργίας, ιδιαίτερα των νέων και των γυναικών που παρατηρούνται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, οι κρίσεις χρέους, η φτώχεια και οι κοινωνικές ανισότητες, καθώς και οι αρνητικές συνέπειες για τη δημοκρατική νομιμότητα, εξαιτίας της ακολουθούμενης αυστηρής δημοσιονομικής πειθαρχίας, αποτελούν μερικά από τα φαινόμενα που μας ωθούν να διερωτηθούμε για τη σημασία της παλιάς διάκρισης μεταξύ των «αναπτυγμένων» και των «αναπτυσσόμενων» κόσμων της εποχής μας.
Λίγα λόγια παραπάνω σε αυτό. Η αναζωογόνηση της ιδέας του τρίτου κόσμου, στην πραγματικότητα, εκτός από αντιαποικιακές πολιτικές και κοινωνικές παραδόσεις, φέρει, κατά την άποψή μου, μέσα της τον ουτοπισμό μιας «δυτικής» σκέψης, που ποτέ δεν αποσκίρτησε από τις παραδόσεις και τις θεμελιώδεις αρχές της καθολικότητας του αιτήματος, για έναν κόσμο ανεξαρτησίας, ισοτιμίας, αξιοπρέπειας και ευημερίας για όλους.
Η «μεγάλη αφήγηση», αυτή που ενδυναμώθηκε, σήμερα εξακολουθεί να τροφοδοτεί τα κινήματα αντιμετώπισης της ανθρωπιστικής κρίσης στον αναπτυσσόμενο κόσμο, κινήματα που είναι παρόντα, πιστεύω και στη σημερινή μας εκδήλωση.
Τα κινήματα αυτά λοιπόν, που ενεργοποιήθηκαν ακόμη περισσότερο με αφορμή την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης, συνδέονται αναπόφευκτα και αποτελούν συνέχεια των μεγάλων κινημάτων του ’60 και του ’70, που θεώρησαν τα μεγάλα απελευθερωτικά μηνύματα για τους λαούς και την ιστορία τους, στοιχείο εγγενές της όποιας προηγμένης δημοκρατίας.
Το 2015 λοιπόν, ως «Ευρωπαϊκό Έτος για την Αναπτυξιακή Πολιτική», για τα κράτη και τους λαούς που τη χρειάζονται, θα πρέπει να είναι μια ιστορική πρόκληση για τον κόσμο μας, για την Ευρώπη, όχι όμως ηθικής επιχειρηματολογίας, αλλά βαθύτατα πολιτικής. Είναι πρόκληση για το έτος της ελπίδας - θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε «έτος της ελπίδας» - για όλους τους λαούς των ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων κόσμων.
Είναι η πολιτική πρόκληση, για την κινητοποίηση όλων των δυνάμεων των δημόσιων πολιτικών, για να επαναχαραχθούν τα όρια του πολιτισμού, όχι μόνο ως Ακαθάριστο Εθνικό και κατά Κεφαλή Εισόδημα αλλά, κυρίως, ως μια νέα αντίληψη, μια νέα εξίσωση, που θα έχει αποτυπώσει την δυναμική μιας βοήθειας που θα στηρίζεται στην ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης με βιώσιμα και κοινωνικά χαρακτηριστικά.
Αγαπητοί φίλοι,
Είναι γεγονός ότι η ασφάλεια τροφίμων, η ισότητα των δύο φύλων, η αξιοπρέπεια, είναι σημαντικές οικουμενικές αξίες που ισχύουν για κάθε κοινωνία σε όλο τον κόσμο χωρίς διακρίσεις.
Οι τεράστιες περιβαλλοντικές και κοινωνικές προκλήσεις, όπως ο μεγάλος αριθμός προσφύγων, πιέζουν ακόμη περισσότερο ώστε να προχωρήσουμε πέρα από τη διάκριση του «εμείς» και «αυτοί». Όλοι μας πλέον καλούμαστε να αλλάξουμε τρόπο σκέψης προς μια πιο οικουμενική προσέγγιση.
Σύμφωνα με σχετικές μελέτες, οι σύγχρονες τάσεις σχετίζονται με τη συγκέντρωση του χρηματιστηριακού κεφαλαίου και του πλούτου στα χέρια των ολίγων. Μια πιο πρόσφατη, που δημοσιεύτηκε στο Διεθνές Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός, προειδοποιεί ότι με τις σημερινές τάσεις, το πλουσιότερο 1% του κόσμου θα κατέχει περισσότερο από 50% του παγκόσμιου πλούτου, μέχρι το 2016. Αυτό είναι θέμα εξαιρετικής σημασίας για την παγκόσμια ανάπτυξη, καθώς η κινητικότητα των κεφαλαίων δεν ευνοεί τόσο την πραγματική οικονομία, όσο τις χρηματοπιστωτικές αγορές και ιδιαίτερα την κερδοσκοπία. Το ζήτημα αυτό, που έχει αναγνωρισθεί ως εξαιρετικά επείγον μετά το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης το 2008, χρήζει συντονισμένης δράσης σε παγκόσμιο επίπεδο και πρέπει να αντιμετωπιστεί μαζί με άλλα σημαντικά θέματα, όπως η χρήση των φυσικών πόρων, η ισότητα των φύλων και η πρόβλεψη θέσεων εργασίας για τους νέους. Είναι ενθαρρυντικό ότι ο Γεν. Γραμματέας του ΟΗΕ, στην προπαρασκευαστική του έκθεση, «Ο δρόμος προς την αξιοπρέπεια», προτείνει τη ριζική επανεξέταση των οικονομικών μοντέλων.
Η Ελλάδα συμμερίζεται την οικουμενικότητα μίας νέας προσέγγισης, σύμφωνα με την οποία όλες οι χώρες έχουν κοινές προκλήσεις και ευκαιρίες για ένα κοινό μέλλον, μέσω συγκεκριμένων εθνικών και παγκόσμιων δεσμεύσεων και θα συμβάλλει ενεργά στις διαβουλεύσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο, προκειμένου να διαμορφωθεί μία ενιαία ευρωπαϊκή πρόταση. Με άλλα λόγια, παραμένουμε πιστοί και δεσμευμένοι στην προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου, καθώς και στην εξισορρόπηση των οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών πτυχών της ανάπτυξης στον κόσμο.
Σημειώνω κατά τ’άλλα, το μικρό σε όγκο, αλλά ουσιαστικό και αποτελεσματικό, αναπτυξιακό και ανθρωπιστικό έργο που υλοποιείται, παρά τους εξαιρετικά περιορισμένους διαθέσιμους πόρους από το υστέρημα του ελληνικού λαού.
Ειδικότερα, θα ήθελα να αναφερθώ στις σημερινές συγκυρίες, όπου συχνά δίνεται προτεραιότητα στις ανθρωπιστικές κρίσεις για την ανακούφιση των αναγκών των πλέον ευάλωτων πληθυσμών, είτε πρόκειται για φυσικές καταστροφές, είτε για ανθρώπινες συγκρούσεις.
Συμμετέχοντας ενεργά στην πορεία προς την Παγκόσμια Ανθρωπιστική Συνάντηση Κορυφής του 2016, στηρίζουμε τους στόχους που αποτελούν τις μεγάλες θεματικές ενότητες που απασχολούν το σύνολο της Παγκόσμιας Ανθρωπιστικής Κοινότητας.
Ο σεβασμός στις ανθρωπιστικές αρχές της ουδετερότητας, ανεξαρτησίας και αμεροληψίας, καθώς επίσης και στους κανόνες του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου και του Δικαίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, είναι για μας υψηλή προτεραιότητα.
Η ολοκληρωμένη προσέγγιση και στενή συνεργασία, και όχι μόνο ο συντονισμός, του συνόλου των ανθρωπιστικών φορέων όπως κυβερνήσεις, διεθνείς οργανισμοί, κοινωνία των πολιτών, τοπικές κοινωνίες, ακαδημαϊκή κοινότητα και ιδιωτικός τομέας, σε μια περίοδο μάλιστα κρίσης, θα πρέπει να πραγματοποιείται με μοναδικό γνώμονα την άμεση ανακούφιση των αναγκών των πληγέντων.
Παρά την παρατεταμένη οικονομική κρίση της χώρας μας, οι Έλληνες είμαστε ένας λαός με εντονότατες ευαισθησίες, ιδανικά και αξίες του εθελοντισμού και της αλληλεγγύης και προστρέχουμε για την παροχή βοήθειας στο εσωτερικό και στο εξωτερικό της χώρας, σε περιοχές και πληθυσμούς που βρίσκονται σε μεγάλη ανάγκη.
Μπορώ να αναφερθώ στην πρόσφατη αποστολή φαρμάκων στην Ουκρανία, με συμμετοχή διάφορων φορέων. Και βεβαίως, με πολλή χαρά διαπιστώνω ότι εξελίσσονται δραστήριες και επιτυχημένες αποστολές, στη Γάζα, στο Κομπάνι, στην Υποσαχάρια Αφρική.
Αυτό που νομίζω ότι έχει σημασία για να έχει αποτελεσματικότητα η ανθρωπιστική συνεισφορά του Έλληνα πολίτη, είναι να ενεργοποιήσουμε περισσότερο τους πολίτες, πέρα από τις ευθύνες των κυβερνητικών φορέων, πέρα από τις ευθύνες των κοινωνικών φορέων.
Χαιρόμαστε ιδιαίτερα που υπάρχει η ελληνική πρωτοβουλία σχετικά με τη δημιουργία Σώματος Ευρωπαίων Εθελοντών, το οποίο παίρνει σάρκα και οστά το 2015, εναρκτήριο έτος εφαρμογής του σχετικού κανονισμού/πρωτοβουλίας, που η ECHO με ιδιαίτερη φροντίδα και προσοχή προωθεί εξασφαλίζοντας την επιτυχή υλοποίησή της.
Τελειώνοντας αγαπητοί φίλοι.
Κατά την άποψή μας, είναι πρόκληση για την Ευρωπαϊκή Ένωση και τους θεσμούς της, να κατανοήσουν οι Ευρωπαίοι πολίτες, όχι μόνο το ρόλο της Ένωσης και των κρατών μελών της, αλλά κυρίως των ίδιων των πολιτών σε ένα όλο και πιο αλληλοεξαρτώμενο κόσμο. Να κατανοηθεί το πολιτικό επίπεδο που στηρίζει την αντίληψη μιας παγκόσμιας κοινότητας λαών και κρατών, που αναζητά, μέσω της αναπτυξιακής βοήθειας, τους αναγκαίους δεσμούς που θα ελαχιστοποιήσουν τους κραδασμούς που έρχονται από την όξυνση των ανταγωνισμών της παγκοσμιοποίησης της οικονομίας και των νεο-αποικιακών πολιτικών.
Η πολιτική της νέας ελληνικής κυβέρνησης, θα προσπαθήσει να αναδείξει το πολιτικό στοιχείο αυτής της αναγκαίας διεθνοποίησης της αναπτυξιακής βοήθειας, μέσα από το Ευρωπαϊκό Έτος για την Ανάπτυξη 2015.
Η αναπτυξιακή πολιτική και στην Ευρώπη και στην εξωτερική της διεθνιστική εκδοχή, θα προσπαθήσουμε ως χώρα, να εδραιωθεί στους κανόνες «ανάπτυξη πέρα από το ΑΕΠ».
Οι κοινωνικοί δείκτες για τον άνθρωπο και τη ζωή του θα πρέπει να διατρέχουν τις πολιτικές της αναπτυξιακής βοήθειας. Αυτό θα επιδιώξουμε να γίνει το μοντέλο όλων των δράσεων, από τις οργανώσεις που δραστηριοποιούνται σε αυτό τον εξαιρετικά ευαίσθητο ευρωπαϊκό και διεθνή χώρο της συνεργασίας των λαών. Πρέπει να ορίσουμε ξανά το χώρο της σταθερής ανάπτυξης με θέσεις εργασίας για όλους, του εμπορίου, της ανάπτυξης με υψηλό βιοτικό επίπεδο, της συνεργασίας σε θέματα».